İkiz bebek bekleyen anne adayları tekil gebelere nazaran daha heyecanlı olabilirler. İkiz gebelik durumunda farklı uygulamalar olup olmadığı ve neler yapılması gerektiğini merak ederler. Zira onların heyecanı doğal olarak ikiye katlanmıştır. İkiz gebelik belirtileri, ikiz gebelik yaşayan anne adaylarının dikkat etmesi gerekenler, ikiz bebek bekleyen hamilelerin kaç kilo alması gerektiği ve çoğul gebelik yaşayanların doğum şekli ile ilgili merak ettikleri pek çok soru vardır. İkiz bebek bekleyen annelerin merak ettikleri soruları, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Gazi Yıldırım cevapladı.
Çoğul gebelik ne demektir? Nasıl oluşur?
Normal gebelik rahim içine yerleşen bir zigot ile oluşan bir durumdur. Bazen rahim içine aynı zamanda gelen iki zigot ile oluşan veya gelen tek zigottan oluşan embriyonun ikiye bölünmesiyle meydana gelen duruma ikiz gebelik adı verilir. İki ayrı yumurta döllenip gelirse buna çift yumurta ikizi adı verilir. Tek yumurta döllenip gelip rahim içine yerleşmişse ve bu embriyo ikiye bölünmüşse buna da tek yumurta ikizi adı verilir. Çoğul gebelikler arasında en sık olarak ikiz gebelikler görülmektedir ve ikiz gebelikler doğal yollar ile oluşmuş her 85 gebeliğin 1’inde gerçekleşmektedir. Son yıllarda artan üremeye yardımcı tedavi yöntemleri ikiz gebelik sıklığını biraz daha arttırmıştır. 1980 e kıyasladığımızda ikiz gebeliklerde %52, üçüz veya üzeri gebeliklerde ise % 404 lük bir artış olmuştur.
İkiz bebek bekleyen gebelerin rutin hekim kontrolü ne sıklıkta olmalıdır?
İkiz bebek bekleyen anne adaylarının sıkıntıları normal gebeliklerden daha fazladır. İkiz gebelikte anne adayı bu süreci metabolik ve fiziksel açıdan daha sıkıntılı yaşar. Bu anne adayı beslenmesine çok dikkat etmeli ve aşırı fiziksel faaliyetlerden kaçınmalıdır. Tekil gebeliklerde normalde 32 haftaya kadar 4 haftada bir, 32 ile 36 arası 2 haftada bir ve 36 haftadan doğuma kadar haftada bir takip gerekir. ikiz gebeliklerde ise doktor kontrolleri normal gebeliğe göre daha sık olacaktır. Çünkü ikiz gebeliklerin ilk aylarında düşük yapma riski, son aylarında ise erken doğum yapma riski vardır. Bu gebeliklerin doktor kontrolü iki haftada bir olacak şekilde ayarlanması uygundur. Tek yumurta ikizleri varsa 20 haftadan itibaren haftalık takipler gerekir. Çift yumurta ikizlerinde ise 28 haftadan itibaren haftada bir takip sıklığı daha uygun olacaktır.
Çoğul gebelik yaşayan anne adaylarına hangi testler yapılır?
Gebelik taramaları tekil gebeliklerdekine benzer. İlk haftalar ultrasonografi tek yumurta ve çift yumurta ikizlerini net tanımada fayda sağlar. Çift yumurta ikizlerinde her zaman çift plasenta ve çift amniyon kesesi varken tek yumurta ikizlerinin %1 inde tek planenta ve tek kese ve %20 sinde tek plasenta ama çift kese vardır. Bunlardaki risk biraz daha fazla olduğundan erken ultrason tanısı faydalıdır. 11-14 hafta arasında sadece ense kalınlığı testi yapılabilir. Ikili testin ikizlere yönelik katkısı çok belli değildir. Bunun yerinde yeni çıkan testlerden anne kanında bebeğin kromozomlarının tarantığı genetik testler fayda sağlar. Üçlü veya dörtlü testin çoğul gebeliklerde yeri yoktur. 20-23 hafta arasında detaylı ultrasonografi ve 24-28 hafta arasında 50 veya 75 gr şeker yükleme testi mutlaka yapılmalıdır. Normal gebeliklerde 34 haftadan itibaren ultrasonografiye ilave yapılan NST ise burda 30 haftadan itibaren uygulanmalıdır.
Çoğul gebeliğin, tekil gebeliğe göre daha fazla dikkat edilmesi gereken durumları var mıdır?
İkiz gebeliklerde karşılaşılabilecek tehlikeler normal gebeliklere göre çok daha fazladır. İlk aylarında düşük yapma riski, son aylarında ise erken doğum yapma riski vardır. İkiz gebelikler riskli gebelik grubuna girer. Çünkü bu tür gebeliklerde hem anne hem de bebekler için bir takım riskler söz konusudur: Burada salgılanan plasental hormon miktarı fazla olduğundan gebeliğin erken dönemlerinde görülen bulantı ve kusmalar yoğun ve daha uzun süreli olabilir. Kan plazma hacmi tekil gebeliklere göre %10-20 daha fazla artar. Buna bağlı olarak kanın sulanmasına bağlı demir eksikliği anemisi ve kalp yükü de tekil gebeliklere göre daha fazla olur. Bu nedenle ikiz bebek taşıyan gebelerin yemelerine ve aktivitelerine daha dikkat etmesi gerekir. Doktor kontrollerine daha dikkatli gitmelerinde fayda vardır.
Çoğul gebelik yaşayan anne adayları daha çok yeme eğiliminde oluyor. Nasıl beslenmeliler? Doğru uygulama ne olmalı?
Çoğul gebeliklerde annenin besin ihtiyacı tekil gebeliklere göre günde 300 kalori daha fazladır. Bu nedenle ikiz gebenin yemek miktarını çok da arttırmasına gerek yoktur. Ama özellikle 20 gebelik haftasından sonra daha fazla ihtiyaç artar. Omega 3, bebeklerin beyin ve göz gelişimini sağlayan besin maddesidir. Bu besin maddesi doğal yollarla balık, ceviz ve semizotu, ıspanaktan alınabilir. Bunlar mutlaka düzenli olarak tüketilmelidir. Anne adayının beslenmesinde günde 1 -2 ceviz, haftada 2 kez balık ve 2 kez ıspanak olmalıdır. Kalsiyum ihtiyacını karşılamak için süt ve süt ürünlerinden faydalanılmalıdır. Günde en az 2-3 bardak süt içilmesi kalsiyum ihtiyacını önemli ölçüde karşılar. Süt içilemiyorsa yoğurt, kefir veya beyaz peynir yenilmelidir. İkiz bebek bekleyen anne adayı, et ve bazı sebzelerden protein almayı da ihmal etmemelidir. Çünkü büyümekte olan iki tane bebeğin gelişimi için protein gereklidir. Ayrıca sıvı tüketiminin normale göre çok daha fazla olması gerekiyor. Günde en az 1.5 litre su ve 1.5 litre de diğer sıvılar (meyve suyu, çay, süt vb) ile toplamda 3 litre sıvı alınması önerilir.
Çoğul gebelik yaşayan anne adayının hamileliği süresince alması beklenen kilo aralığı nedir?
Hamilelik öncesi zayıf olan kişilerde düşük doğum ağırlıklı bebek doğum oranı ve pre-eklampsi gelişme riski yüksektir. Hamilelik öncesi kilolu olanlarda ise hipertansiyon, şeker hastalığı ve doğum zorluğu gibi birçok komplikasyon riski artmaktadır. Bu yüzden hamile kalmadan önce ideal kiloya ulaşmak hem gebe hem de bebek sağlığı açısından önemlidir. Gebelikte kilo izlemi bu açıdan önemlidir. Tekil gebelikte ilk üç ayda her ayda 0.5-1 kg, sonra ki aylarda ise ayda ortalama 1.5-2.0 kg kilo almalıdır. Gebelik süresince toplam ağırlık artışı 12±2 kilo (10-14 kg) olmalıdır. İkiz gebelikte bu oranlar tam 2 kat değil ama 1.5 kat daha fazla olmalıdır. Bu arada toplamda alınan kilo 16 kilogramı geçmemelidir.
Çoğul gebelik yaşayan anne adayının özellikle dikkat etmesi gereken durumlar var mıdır?
İkiz gebeliklerde yüksek tansiyon ile seyreden gebelik toksemisi (preeklempsi ve eklempsi) daha sık görülür. Yine bu gebeliklerde plasentanın erken ayrılması ile seyreden dekolman plasenta riski daha fazladır. Bu tür gebelerin aktivitelerini kısıtlamaları ve 30. haftalardan sonra çalışma hayatına veda etmeleri yararlı olur. Özellikle tek yumurta ikizlerinde görülen önemli bir sorun ise ikizden ikize transfüzyon sendromudur. Bu sendromda aynı plasentadan beslenen tek yumurta ikizi bebeklerden bir tanesi diğerine sürekli kan verir. Bunun sonucu olarak bebeklerden bir tanesi fazla gelişirken diğeri kansızlıktan dolayı gelişemez ve bu durum bebek ölümü ile sonuçlanabilir. Bu sorun özellikle gebeliğin yirminci haftasından önce görülürse kötü sonuçlarla karşılaşılabilir. Yirminci haftadan sonra ortaya çıkması halinde tedavisi mümkün olabilir. Bebekler kontrol altında tutulurlar ve yaşamak için yeterli gelişimi tamamladıklarında erken doğum ile alınabilirler.
Vitamin ve kan ilaçları kullanımı nasıldır? Hekimler muhakkak önerir mi?
İkiz bebek bekleyen anne adayının hem sıvı hem de besin maddelerinin tüketimi çok düzenli olmak zorundadır. En önemli kuralımız vitamin ve mineralleri besinlerden almaktır. Bunun için düzenli olarak et, balık ve organik tavuk haftada 2-3 defa tüketilmelidir. Mutlaka süt ve süt ürünleri alınmalı, bunun yanında taze veya kurutulmuş bakliyattan faydalanılmalıdır. Mevsimine göre meyveler ve sebzeler yemek yanında alınmalıdır. Mümkünse şeker ve undan yapılmış gıdalar minimum düzeyde yenilmelidir. İlk üç ay folik asit takviyesi 800 mikrogram olarak muhakkak yapılmalıdır. Doktorun gerekli görmesi halinde demir alımı, tekil bebek bekleyen annelere göre iki katına çıkarılabilir. Multivitamin takviyesi gereklidir. Omega 3 hem kanı sulandırdığı, hem de bebeğin sinir sistemi gelişimi üzerine fayda sağladığı için 3. aydan itibaren alınmalıdır.
İkiz gebelik yaşayan anne adayı pilates veya benzeri sporlar yapabilir mi?
Erken doğum ve düşük riski nedeni ile bu gebelerde fiziksel aktivite kısıtlaması uygun olur. Bu tür gebelerin 28-30. haftalardan sonra çalışma hayatına veda etmeleri yararlı olur. (İkiz gebeliği olanlarda kanuni doğum öncesi izin 10 haftadır). Normalade gebelere önerdiğimiz temposuz yürüyüş, hafif egzersizler burada da yapılabilir. 30 haftaya kadar pilates ve yoga takibi yapan doctor bir mahsur görmezse uygundur. Yüzme eğer temiz bir havuz bulunursa serbesttir. Ancak 30 haftadan sonra erken doğum riskinden dolayı daha dikkatli olunmalıdır.
İkiz gebelikler her zaman erken doğumla mı sonuçlanır? İkizler için doğum haftası beklentisi ne yöndedir?
Çoğul gebeliklerde preterm eylem (erken doğum) riski daha fazladır. Buna bağlı olarak prematürite nedeni ile doğum sırasında ve doğumdan sonra deneyimli tıbbi ekip gerektirir. Normal tekil gebeliklerde gününü tamamlamış gebelik kavramı 37 ile 42 hafta arasını tanımlar. Klasik olarak 9 ay 10 gün süren gebelik 40 haftaya eşittir. İkiz gebeliklerde ise miyad geçme süresi otuz yedi haftadır. Tekil gebeliklerin %6 sı 37 haftadan önce doğarken, ikizlerin %43 ü, ve üçüzlerin %95 i 37 haftadan önce doğmaktadır.
Çoğul gebeliklerde doğum yöntemleri farklılık gösterir mi? Yoksa tekil gebelerde ki şartların tümü aynen geçerli midir?
Bebeklerin doğum kanalına geliş (prezentasyon) problemleri nedeni ile zor doğum sıklığı fazladır.
Her iki bebek baş-baş, baş-makat, makat-makat olarak doğum kanalına inebilir. Her iki bebeğin başla doğum kanalına ilerlediği (Baş-baş) durumu haricindeki durumlarda doğum şekli olarak genelde sezaryen tercih edilir.
Çoğul gebelik yaşayan annelere önerileriniz var mı?
İkiz gebelik sonucunda aile 2 kat daha fazla mutluluk yaşar. Bunu düşündükçe heyecan ve mutluluk daha fazla artar. İşte bu mutluluğun hüzne ve kedere dönmemesi için ikiz gebelik yaşayan kıymetli anne adaylarımızın daha dikkatli olması gerekir. Kanama, sancı ve sıvı gelmesi gibi belirtileri önemsemeli ve kendilerini takip eden hekimleriyle sürekli iletişim halinde olmaları gerekir. İkiz gebelik yaşayan anne adaylarımıza kolaylıklar diliyorum. Baba adaylarının da en az iki kat şefkat ve sevgi dolu olmaları lazım gelmektedir. Bunu da önemle belirtmekte fayda görüyorum.
