D vitamini eksikliği gibi fazlası da çocuk gelişiminde zararlı olabiliyor. D vitaminin önemli etkisi kalsiyum ile fosfatın kanda yeterli düzeyde kalmasını sağlaması ve bağışıklık sistemini güçlendirmesidir. İnce bağırsaktan kalsiyum emilimini arttırır. Özellikli çocukluk çağında vücudun büyüme ve onarımı için gereklidir. Eksikliğinde çocuklarda büyüme olumsuz etkilenebilir. Ciddi bir metabolik kemik hastalığı olan raşitizm ortaya çıkabilir. En sık görülme yaşı ise hızlı büyüme devresi olan 3-4 ay ile 2 yaş arasıdır. Prematüre bebeklerde daha erken aylarda eksiklik görülebilir.
D vitamini hangi besinlerden alınabilir
Vücudumuzdaki D vitamininin ana kaynağı güneş ışınlarından gelen UVB ışınıdır. Günlük D vitamini ihtiyacının yaklaşık %80-90’ı güneş ışınlarından sağlanır. Besin ve gıdalardan ise çok daha düşük bir miktar alınır.
Süt, yoğurt, ekmek, tahıllar, yağlı balıklar, et, peynir ve yumurta sarısı D vitamini içeren gıdalardır. Güneş daha çok D3 kaynağı iken, bu gıdalarda hem vitamin D2 hem de vitamin D3 vardır. Ancak sadece gıdalardan alınan miktar yeterli değildir.
Emziren anneler yeteri kadar güneşten yararlanıyor ve beslenmesinde de yeterli D vitamini alıyor ise anne sütü ile beslenen bebekte vitamin D eksikliği görülme olasılığı bir miktar düşüyor.
D vitamini seviyesini nasıl koruyabiliriz?
Koyu renk tenlilerde Vitamin D3 sentezi daha az olur. UV ışınları pencere camından geçmediği için camın arkasında güneşlenmek D vit sentezi açısından bir yararı olmaz.
Yeterli D vitamini için gereken güneş ışınlarını alma süre ve saati, yaşanılan bölgenin enlemsel özelliklerine göre değişmekle birlikte ortalama yaz mevsiminde 15 dakika, kış mevsiminde 20 dakikadır. Koyu renk tenliler bu sürenin yaklaşık iki katına ihtiyaç duymaktadır. Çok az güneş görenler ayrıca D vitamini içeren gıda ve hekime danışarak gerekirse ilaç takviyesi almalıdırlar.
DSÖ’ye göre günlük D vitamini ihtiyacınız için gün içerisinde el sırtlarından ve yüzden 15 dakika alınan güneş ışınları yeterlidir.
Güneşlenirken koruma faktörü 8 ve üzerinde olan ürünler kullanıldığında provitamin D3 sentezi bloke olmaktadır. Bu nedenle yaz aylarında sabahla öğle saatleri ortasında 09:00 – 10:00 gibi) veya akşam geç saatlerde 15 dakika, kış aylarında 20 dakika koruyucu kullanmadan güneşte kalmak daha uygundur. Sokakta açık havada oynayan çocuklar gün içerisinde yeterli miktarda D vitamini alacaklardır. Zira gün içinde tesadüfen (günlük işlerimizi yaparken) güneşe maruz kalma oranı, isteyerek maruz kalmaktan 5 kat daha fazla.
2 yaş altı bebeklerin direk olarak güneşe maruz kalmamaları gerekir. Güneşli havalarda yaz ve kış aylarında yapacağınız gezintiler esnasında şapka gibi bir koruyucu kullanmanızda fayda var. Bu gezintileri sabah erken akşam geç saatlerde yani güneşin çok yakıcı olmadığı zamanlarda yapmanız önemlidir. Bu saat dilimlerinde çocuğunuz elleri, kolları, bacakları açıkta kalacak şekilde güneşten faydalanabilir.
Ülkemiz güneş açısından oldukça şanslı bir bölge olmasına rağmen D vitamini eksikliği yüzde 3,8-19 gibi yüksek bir oranda görülmektedir. Bu nedenle 1 yaşına kadar bebeklere hekimler D vitamini takviyesi verebilirler. Özellikle kış aylarında hekiminizin verdiği takviyeyi kullanmanızda fayda var.
D vitamini fazlası zararlı
D vitamini yağda eriyen ve depolanan bir vitamin. Bu sebeple günlük ihtiyaçtan fazlası alındığında vücuttan kısa zamanda atılamıyor. Bu durumda iştahsızlık, bulantı, kusma, kabızlık, idrar miktarında artış ve vücutta sıvı kaybı oluşabiliyor. Kaslarda güçsüzlük, hipertansiyon ve kalp ritim bozukluğu, ciltte kaşıntı gibi sorunlara yol açabiliyor. İdrarla kalsiyum atılımı arttığı için böbrekte kalsiyum birikiyor ve bunun sonucunda böbreklerde taş oluşabiliyor, böbrek yetmezliğine kadar gidebiliyor.
Gelişi güzel D vitamini kullanmak tehlikeli
Ebeveynler çocuklarının gelişimi açısından gelişi güzel, hekime danışmadan vitamin kullanmamalı. Zira piyasada bulunan pek çok multivitamin zaten D vitamini içeriyor, buna ilave olarak siz bir de D vitamini yahut balık yağı takviyesi kullanıyorsanız çocuğa fazladan yükleme yapıyor olabilirsiniz.
Güneşin zararları da var!
D vitamini almak isterken fazla miktarda güneşe maruz kalmak da sağlığı olumsuz etkiliyor.
Hayat boyu maruz kaldığımız güneş, cilt kanserlerinin oluşmasını etkiliyor. Bu etki zamanla birikerek ortaya çıkıyor.
Ömür boyu aldığımız güneş ışınlarının yaklaşık yüzde 70-80’ine 18 yaşına kadar alıyoruz. Çocukların hayatlarının ilk 10 yılında aldığı güneş ışını miktarı önem arz ediyor. İleride cilt kanserine zemin hazırlayabiliyor. Bu yüzden doğumdan itibaren güneşten korunmalıyız.
Sadece yaz aylarında değil her mevsim güneşin zararlı ışınlarına maruz kalındığından kış aylarında da korunmalıyız.
Çocuğunuzda D vitamini eksikliği olduğunu nasıl anlarsınız?
Bunun için asıl yol tahlil ile düzey belirlenmesidir. Ancak bazı belirtiler eksikliği düşündürebilir. Kafa kemiklerinin çökmesi, kafa şeklinde değişiklikler, bıngıldak kapanmasında gecikme.
Yürümede gecikme, yürümeye başlayan çocukta bacaklarda eğrilmeler, parantez şeklinde açılmalar. Göğüs kafesinde şekil bozuklukları, enfeksiyonlara yatkınlık D vitamini eksikliğine işaret edebilir.
