Bebeklerde boğaz ağrısı sık görülür. Aynı şekilde okul çağındaki çocuklarda da boğaz ağrısı en sık rastlanılan şikâyettir. Çocuklarda boğaz ağrısı birkaç farlı sebeple oluşabilir. En sık görülme sebebi virüs, bakteri ve diğer mikropların neden olduğu enfeksiyonlardır. Bunlar; viral farenjit, bakteriyel farenjit, bademcik iltihabı (Akut Tonsilit) olarak adlandırılır. Ayrıca evde sigara içilmesi, alerji, burun tıkanıklığına bağlı olarak ağızdan nefes alma, gece ağız açık uyuma, asitli içeceklere bağlı tahriş, sürekli ve dinlenmeden konuşmak, reflü gibi mide hastalıkları sonucu mide asidinin boğaza ulaşıp tahriş etmesi de sebeplerden bazılarıdır. Çocuklarda boğaz ağrısını geçirmek için ağrının sebebine bağlı bazı yöntemler vardır.
Çocuklarda boğaz ağrısı sebepleri ve tedavisi
Viral farenjit nedir?
Viral farenjit, virüslerin oluşturduğu bir enfeksiyondur ve genellikle 4 -5 günde düzelir. 38,5 dereceyi fazla geçmeyen ateş, (ki bu ateş ilk gün 4-5 saatte bir yükselirken 3 günden sonra düşme ve azalma eğilimi gösterir) burun tıkanıklığı, halsizlik, boğaz ağrısına bağlı iştahsızlık, öksürük, ses kısıklığı, geniz akıntısı, boyundaki lenf bezlerinde şişlik yapabilir.
Viral farenjit tedavisi
Viral farenjit tedavisi için antibiyotik kesinlikle işe yaramaz ve kullanılmaz. Ancak viral enfeksiyon kulak enfeksiyonu gibi başka rahatsızlıklara sebep olur ise o durumda hekim antibiyotik verebilir. Viral enfeksiyonda çocuğunuz çok ağlıyor ve uyuyamıyor ise düzenli aralıklar ile hekimin yazdığı pediatrik ağrı kesiciler yine hekim önerisi doğrultusunda kullanılabilir. Bebek ve çocuklara aspirin VERİLMEZ!
Çocuğunuzun sıvı alımını arttırın. Emzirme dönemindeki bebekleri sık sık az az emzirebilirsiniz. Asitli gıdalardan kaçının. Portakal, mandalina, greyfurt, domates asidik gıdalardır. Bunları C vitamini açısından içirmek istiyorsanız biraz su ile karıştırarak asit miktarını azaltabilirsiniz. Burun tıkanıklığı için bebeklerde serum fizyolojik burun yıkama damlaları, deniz suyu spreyleri, evde soğuk buhar makinesi var ise buhar uygulamak burnu açık tutmanıza yardımcı olacaktır. Burnu açık tutmak olası kulak enfeksiyonlarını önlemede yardımcı olacaktır. Ayrıca çocuk gargara yapabilecek kadar büyükse gargara veya boğaza sıkılan antiseptik spreyler işe yarayabilir. Sıvı alımı için eğer çocuğunuz büyükse ve seviyorsa günde 1 bardak ada çayı, ıhlamur karışımı ılık çay yapabilirsiniz. Ada çayı aynı zamanda antiseptik özelliğe sahiptir. Rahatlama sağlar.
Bakteriyel farenjit nedir?
Bakteriyel farenjit, viral farenjite benzeyen belirtiler gösterir ancak daha ani başlar. Çocuklarda boğaz ağrısı, ateş, halsizlik, iştahsızlık, deride döküntü, boyun lenf bezlerinde şişme yapabilir. Viral enfeksiyona göre daha ağır seyreder. Ateş daha yüksek ve sık yükselebilir. Boğaz enfeksiyonu 4-5 günden uzun sürüyor, öksürük ve burun tıkanıklığı geçmiyor, burun akıntısı sarımsı yeşil renk alıyor ise akla bakteriyel farenjit gelir. Boğaz kültürü alınarak tanı koyulur.
Bakteriyel farenjit tedavisi
Bakteriyel farenjit tedavisi için hekim uygun bir antibiyotik tedavisi önerecektir. Bakteriyel farenjit bulaşıcıdır. Antibiyotik hekimin talimatı yönünde birebir kullanılmalıdır. Çocuk düzelmiş görünse dahi eğer tedavi için verilen süre bitmemiş ise ilaç kesilmez. Çünkü doğru tedavi edilmeyen streptokok enfeksiyonu eklem ve kalp romatizmasına sebep olabilir. Zamanından erken bırakılan antibiyotik bakterinin direnç kazanıp tekrar hastalığa sebep olmasına yol açabilir.
Bademcik iltihabı (Akut Tonsilit) nedir?
Bademcikler, tonsil olarak da adlandırılır. Vücuda giren bazı mikroplar, tonsillere rağmen yok edilemez ve burada çoğalarak iltihaplanmasına neden olurlar. Tonsillerde büyümeye, kızarmaya, bazen tonsiller üzerinde iltihap birikmesine sebep olurlar. Buna bademcik iltihabı (tonsillit) denir. Çocuklarda boğaz ağrısı yapan sebeplerin başında gelir. Bademcik iltihabı çocuklarda en sık görülen hastalıklardandır, en sık 5-15 yaşlarında rastlanır. Kış-ilkbahar döneminde daha sık görülür. Akut tonsillite neden olan mikroplar, tükürük, burun ve boğaz sıvıları gibi vücut sıvılarıyla, yakın temasla, solunum yolundan hava yoluyla bulaşabilir.
Hastalığın şiddeti sebep olan mikrobun türüne ve kişinin bağışıklık sisteminin direncine bağlı olarak değişebilir. Ateş (39-40 dereceyi bulabilir), şiş ve kırmızı bademcikler, kulak ağrısı, boğaz ağrısı, yutkunamama, vücutta ağrı, halsizlik, boyun lenf bezlerinde şişme ve ağrı, baş ağrısı, kötü ağız kokusu, ses değişiklikleri, çocuklarda kusma ve mide bulantısı bir arada ya da birkaçı birlikte görülebilir.
Bademcik iltihabı tedavisi
Bademcik iltihabı tedavisi için yeterli sıvı alımı ve uygun ağız bakımı önemlidir. Antiseptik gargaralarla gargara yapmak ağız bakımı için yeterlidir. Bunun yanında yatak istirahati, yeterli sıvı alımı, ağrı kesici, ateş düşürücü ve bakteriyel enfeksiyon düşünülenlerde hekim tarafından antibiyotik verilir. Bakteriyel enfeksiyonda antibiyotik verilmeyenlerde genellikle hastalık 7-8 günde kendiliğinden düzelebilir. Ancak antibiyotik vermek belirgin bir şekilde baş ağrısı, ateş ve boyundaki lenf bezi şişkinliklerini azaltır. Ayrıca olası bir akut romatizmal ateş (Romatizmal kalp iltihabı) veya akut böbrek iltihabı gibi durumlar önlenmiş olur. Çocuklarda boğaz ağrısı için antibiyotik tedavisi yine doktor tarafından verilir ve tedaviye uyulması gerekir.
Doğru kullanılmayan antibiyotik hastaların tekrar tekrar boğaz enfeksiyonu geçirmelerine sebep olabilir. Sık sık akut tonsillit geçirilmesi (yılda en az 4-5 defa ), enfeksiyonun kronikleşip bademciklerde kalıcı hale gelmesi, bademciklerin çok büyüyerek yemek yemeyi zorlaştırıp solunum yolunu tıkayıcı hale gelmesi, bademcik çevresinde apse gelişmesi durumlarında hastaların KBB uzmanınca değerlendirilip bademciklerinin ameliyatla alınması gerekebilir.
Ateş 48 saatten uzun sürüyorsa, hastalık gittikçe kötüye gidiyorsa, klinik tabloya farklı şikayetler ekleniyorsa, yeme içme sırasında zorluk çekiliyorsa, soluk alıp vermede zorluk varsa bir çocuk doktoruna veya KBB Uzmanına başvurmak gerekir.
Bademcik iltihabı tedavisinde geç kalındığında veya doktorun verdiği tedavi yarım bırakıldığında başka komplikasyonlar olabilir. Bunlardan en sık görüleni kulak enfeksiyonudur. Diğerleri ise şöyledir;
Pnomoni (Akciğer enfeksiyonu)
Peritonsiller apse (Bademcik çevresi apsesi)
Akut Romatizmal Ateş (Romatizmal Kalp İltihabı)
Akut Glomerülonefrit (Böbrek iltihabı)
Derin boyun enfeksiyonu
Menenjit (Beyin zarı enfeksiyonu)
Septik artrit (Eklem enfeksiyonu)
Septisemi (Mikrobun kana yayılması)
Boğaz ağrısını geçirmek için evde yapılabilecekler
Genel olarak bakıldığında ilaç tedavisi haricinde çocuklarda boğaz ağrısı tedavisi için evde yapılabilecekler şöyledir;bol sıvı alımı ve istirahat hastanın bulunduğu odanın havalandırılması, ısının 21-23 derece civarı olması, burnun serum fizyolojik gibi bir su ile temizlenmesi ve açık tutulması, soğuk buhar uygulanması tedaviye yardımcı olacaktır. Çocuk 1 yaşından büyük ve alerjisi yoksa ballı ıhlamur gibi ılık içeceklerin ara sıra verilmesi rahatlatıcı olabilir. Yüksek ateş durumunda ateşi düşürmek için ateş düşürücüler, soğuk ıslak bez ile vücudun serinlentilmesi, ılık duş gibi yöntemler uygulanabilir.
Op. Dr. Önder Doğan
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları, Baş – Boyun Cerrahisi Uzmanı
