Başarılı çocuk yetiştirmek için nereden başlamalı?

Çocuğun geleceği planlanırken konulan hedeflere ulaşmaya göre başarı tanımlanır. Planlanmadan elde edilenlere “başarı” demek pek de mümkün değildir. Çocukların çoğunun başarısı, ailelerin ya da okulların koydukları hedeflere göre tanımlanmakta, onların beklentileri yönünde değerlendirilmektedir. Başarılı çocuk yetiştirmek için bu süreci etkileyen en önemli faktör çocuğun hedeflerini kendisinin koymasıdır. Bunu yapabilmesi için ise okul ve ailenin çocuğun yeteneklerini ve ilgi alanlarını iyi değerlendirmiş olması gerekmektedir. Başarılı çocuk yetiştirmek ya da çocuğun başarılı olması tek bir alanda değerlendirilmemelidir. Bunu etkileyen pek çok faktör vardır.

Okulda başarı yeterli mi?

Çocuğun veya ergenin okul başarısını etkileyen birçok faktör vardır. Bunların başında kişilik özellikleri ve gelişim düzeyi gelir. Motivasyon, aile, arkadaş çevresi gibi diğer etkenler de göz ardı edilmemelidir.

Kişilik

Çocuğun gelişim düzeyi ve zekâ, okul başarısı ile ilişkilidir. Ancak tek başına bunlar başarı için yeterli değildir. Kendine güven ve saygı, iyi insan ilişkileri, kaygıyı kontrol edebilme, daha az kimlik çatışması önemli faktörlerdir. Kişilik başarıyı etkiler.

Motivasyon

Okul başarısı için çocuğun motive olması gerekir. Motivasyonu sağlayan çeşitli etkenler vardır. Bunlardan biri çevredir. Eğer ergenin ve okulun bulunduğu çevre düzenli ise, herkesin okula yönelik ilgisi olumluysa bu özendirici olacaktır.

Aile

Bağımsızlığa, yeteneğe, etkileşime önem veren ailelerin çocukları daha başarılı olabilmektedir. Olumlu aile ve çocuk ilişkisi başarının temel koşullarındandır. Ergenle hiç ilgilenmeyen ya da aşırı baskı yapan aileler başarıyı olumsuz yönde etkilemektedir.

Arkadaş çevresi

Çocuğun arkadaş çevresi, içinde bulunduğu grup başarıyı etkileyen bir faktördür. Çocuğun arkadaşlarının da başarıya değer vermesi , hedefleri olması, çalışma ortamı yaratması ergenin başarısını arttırır.

Çocuğun geleceği için yeteneklerini ve yeteneği olmayan konuları iyi tespit etmek gerekmektedir. Ailenin ve okulun çocuğun gelişimini iyi takip etmesi, yeteneklerini iyi bilmesi ergene yardımcı olur. Böylece yeteneklerine uygun bir eğitim programı ya da okul seçimi yapmak daha kolay olacaktır.

Bazı çocuklar sürekli ders çalışır ve okul başarısı ile ilgilenirler. Okul dışı hobisi, aktivitesi, arkadaşları yoktur ya da çok kısıtlıdır. Bunun altında yatan sebep ders harici konularda yeteneksiz olduğunu düşünüyor olması ve başarısız olma korkusu olabilir. Kimi zaman da bunu sadece aileyi mutlu etmek için yapar ki, bu kaygıyı arttıran bir durumdur.

Bazı çocuklar bir alanda çok yeteneklidirler. Çok iyi bir sporcu ya da sanatçı olabilirler. Bazıları ise yaşlarının üstünde zihinsel gelişimleri vardır. Kendinden büyük olanların yapamadığı problemleri çözebilirler.

Bir grup çocuk ise her alanda başarılıdır. Her konuda beceri gösterir ama hepsinde en iyi olmazlar. Bu tür yeteneklerin olması avantaj gibi görünse de, sıkıntı yaratır. Diğerlerinden farklı olduğunu algılamak çocuğu rahatsız edebilir. Akranları ile iyi ilişki kuramayabilir. Oysa akran ilişkisi çocuk ve ergen gelişimi için son derece önemlidir. Ailenin ve okulun çok şey beklemesi, beklentilerini ergene yansıtarak onun adeta yük altında bırakması, baskı altında kalmasına sebep olabilir. Bu baskı da çocuğun birçok şeyden vazgeçmesine neden olabilir. Lise ve üniversite okul seçimlerini yaparken tüm bunlara dikkat etmek çocukların başarısı ve mutluluğu için yararlı olacaktır.

Başarılı çocuk yetiştirmek için hedef nasıl belirlenir?

Başarılı çocuk yetiştirmek uzun bir süreçtir. Çocuğun başarılı olması için hedef belirlerken farklı gelişim süreçlerinden gelmiş çocukların aynı hedeflere ulaşmasını istemek onların kendilerini başarısız ve amaçsız hissetmelerine yol açabilir. Çocuğun hedefe ulaşması için önüne çıkan engelleri onun yerine ortadan kaldırmak, bilgi ve emek gerekmeden başarıya ulaşmasını sağlamak sanılanın aksine çocuğu mutlu ve başarı yapmaz. Hedefler çocuğun yaşına uygun konulmalıdır. Eğer kendi hedeflerimize ulaşması için zorlarsak çocuk tam tersi isteksizliğe ve başarısızlığa sürüklenebilir.

Çocuk yerine onun hangi spora, sanata, branşa yöneleceğine karar veren aileler, sonra çocuk o konuyu istediğinde çocuğu hedefsizlik ya da başarısızlık ile suçlarlar. Oysa başarı kişilerin istedikleri, inandıkları şeye ulaşmasıdır.

Çocuklar için hedef belirleme

1-Çocuğunuzdan önce kendiniz için hedef belirleyin. Çocuklar ebeveynleri çok iyi izlerler. Eğer öncelikle siz hedef belirler ve sürecin nasıl işlediğini ona gösterirseniz. benzer şekilde davranmasını bekleyebilirsiniz.

2-Çocuğunuzla birlikte hedef belirleyin. Eğer biz yapmazsak işler kendiliğinden oluvermiyor bu nedenle çaba harcamalıyız. Bazı çocuklar çok hızlı adapte olurken bazıları zorlanabilir. Bazıları ise çok denedikleri ve başaramadıkları için bırakmaya eğilimli olabilir. Bu sebeple çocuklar hem okulda hem de evde destekleyici bir ortama ihtiyaç duyarlar. Çocuklar yaptıkları işin gelecekleri için önemli olduğuna inanmak ve zorlandıklarında desteklenmek isterler.

3-Süreci izleyin. Bu süreci izlemenin iki faydalı yolu vardır. Bunlardan ilki çocukla düzenli, birlikte oturup konu hakkında sohbet etmek, diğeri hedefe ilişkin kayıt tutmaktır. Aşamaları maddelemek çocuğun yolu izlemesini kolaylaştırır. Bu iki yöntem birlikte uygulanırsa hedefler ortak paylaşımla güçlenir.

4-Hedeflerin gerçekleşmesini kutlayın. Hepimiz bir hedefe ulaştığımızda çevreden onay bekleriz. Bunu kutlamak için birlikte yemeğe çıkmak, bir başarı dosyası hazırlayıp sunmak bunu aile dışında yakınlarla paylaşmak, sözel pekiştiriciler kullanmak olabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken ise bazı çocukların başarısının göz önünde olmasından hoşlanmamasıdır. Onlar için uygun şekilde davranılmalıdır.