Günümüzde diş çürüklerinden korunmada bilimsel olarak ispatlanmış en genel ve ucuz korunma yöntemi diş fırçalamaktır. Bu yöntem çocuklar için de geçerlidir. Süt dişlerinden başlayarak dişleri korumak çocukların ileri yaşlardaki diş sağlığını da korumak için uzmanlarca önerilen bir yöntemdir. Ancak diş temizliği konusunda ailelerin diş macununda bulunan florür ile ilgili çekinceleri vardır. Çocuk diş macunları florür içerir mi, içerdiği florür miktarı ne kadardır, bu macunlar çocuklar için üretildiğinden yetişkinlerinkinden farklı mıdır? Çocuklar için hangi diş macunu kullanılmalı gibi sorulara cevaplar aradık.
Bebek ve çocukların dişleri neden çürür?
Bebeklerin ilk dişi çıktığında besinlerle karşılaşmaya başlıyor bu da beslenmenin etkisiyle oluşan bakterilerden süt dişinin de etkileneceği anlamına geliyor. Fazla şeker, karbonhidrat tüketimi, diş temizliğinin gereği gibi yapılmaması, asitli içecekler, gece beslenmesi, az su tüketimi de çürüğe zemin hazırlayan diğer etkenler arasında yer alıyor.
Ebeveynler florürlü diş macunundan neden çekiniyor?
İki yaşından küçük çocuklar, fırçalama sırasında diş macununu yutabileceğinden, florür içeren diş macunlarının kullanılması konusunda ebeveynler endişeler yaşarlar. Özellikle yetişkinler için olan 1450 ppmF aralığına düşen florür miktarları bebekler için fazla olduğundan yüksek florür içeren diş macunları bebekler için önerilmiyor. Yeni bilgiler ışığında önerilen en düşük diş macunu florür dozu ise 1000 ppm.*
Florür fazla alımı neye sebep olur?
Florürün fazlası küçük çocuklarda diş lekelenmelerine sebep olabiliyor.** Ayrıca yanlışlıkla yüksek miktarda yenmesi mide rahatsızlıkları, akut zehirlenme, deri döküntülerine neden olabiliyor.
Florür toksik etkisi ile ilgili endişeler ise aslında bazı ülkelerde içme sularının florlanmasından kaynaklanan bir durumdur. TPD bu konuda şunları söylüyor, ”Bazı yerlerde doğal su kaynaklarında da florür görülebilir. Doğal su kaynaklarında yüksek dozda (1ppm’den fazla) florür bulunması yüksek bir orandır. Olumsuz etkisinin görülmesi için ise bireylerin yüksek dozda florüre büyüme çağında yıllarca maruz kalması gerekir. Bu durumda alınan doza ve süreye bağlı olarak dişlerde (lekeli diş minesi) ve kemiklerde florozis olarak adlandırılan durum ortaya çıkar. Bu durum Türkiye gibi ülkeler için yaygın değildir. Piyasada satılmakta olan içme sularındaki flor miktarı 0.025 – 0.58 arasında değişmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından belirlenen optimal düzeylerden düşüktür. (0.7-1.2 ppm).”
Erken çocukluk döneminde, genellikle ebeveyn kontrolü olmadan çocuğun diş fırçalaması ve de fluorür içerikli diş macununun sık ve gerekenden fazla uygulanması özellikle de yutulması ile dental fluorozis görülebilmektedir.
Yaşa göre diş macunu florür içeriği ve günlük kullanımı nasıl olmalı?
Bebeğinizi ilk dişi çıkmaya başladığında bir çocuk diş hekimine götürebilirsiniz. Burada hekim aile öyküsü, genetik yatkınlık vb. farklı olguları değerlendirerek size öneride bulunacaktır. Türk Diş hekimleri Birliği TDB’nin güncel tablosu ve İngiltere Sağlık Bakanlığı tarafından çocukların diş sağlığı için yayımlanan tavsiyeler ise şöyledir.
TDB Güncel tablosu
- Bebeklerin dişleri ilk süt dişi çıkar çıkmaz en az 1.000 ppmF içeren diş macunu kullanılarak temizlenmeye başlanmalıdır.
- Ebeveynler 3 yaşından küçük çocuklar için çocuğun fırçasının dörtte üçünden daha azını kaplayan ince bir macun tabakası kullanmalıdır. (Yaklaşık 1 pirinç tanesi kadar macun)
- Ebeveynler, 3 ila 6 yaş arasındaki çocuklar için bezelye tanesi büyüklüğünde diş macunu kullanabilir.
- Küçük çocuklarının dişlerini en az 7 yaşına kadar yetişkinler fırçalamalıdır.
- Ebeveyn gözetimi, çocukların diş macununu tüpten (veya fırçadan) yememesi, doğru miktarda diş macunu kullanması için önemlidir.
- 7 yaşından itibaren birçok çocuk kendi dişlerini fırçalayabilir ancak yine de ebeveyn gözetimine, motivasyona ve muhtemelen yardıma ihtiyaç duyarlar.
Çocuğunuzun dişleri için macun kullanmanız gerekiyorsa paketin üzerinde ppm cinsinden yazan florür miktarına bakmanız gerekir. Bunun dışında macunun rengi, kokusu, çocuklar için 5-7 yaş, 6-12 yaş gibi onlarca ayrım tamamen pazarlama kaynaklı olabilir. Dikkat etmeniz gereken macunun florür seviyesi ve fırçaya sürdüğünüz miktar.
Öte yandan bebek ve çocuklarda diş çürümesini azaltmak için ise son derece basit bazı yöntemler uygulayabilirsiniz. Bunun için yapmanız gerekenler şeker, karbonhidrat alımını azaltmak, yeterli miktarda su içmesini sağlamak ve düzenli diş temizliğidir. Bebeklerde biberon çürüklerini önleme konusunda diş hekimi yazısını da buradan okuyabilirsiniz.
Kaynak ve ileri okuma:
http://www.tdb.org.tr/ekler/Florur_Durum_Raporu_2019.pdf
https://www.cochrane.org/CD007693/ORAL_is-the-use-of-fluoride-toothpaste-during-early-childhood-associated-with-discolourationmottling-of-teeth
https://www.gov.uk/government/publications/delivering-better-oral-health-an-evidence-based-toolkit-for-prevention/chapter-8-oral-hygiene#ref04
