Ebeveynler bilir, çocuklar yeterli uyku uyumadıklarında huysuz, ağlamaklı ve bitkin olurlar. Fazla yorgun olduklarında uyumakta zorlanırlar. Peki aşırı yorgunluk uyumama sebebi olabilir mi?
Aşırı yorgunluk olarak adlandırdığımız durum kaygı, sıkıntı, veya korku gibi duygusal bir durumun (dış uyaranlar ya da hastalık nedeniyle rahatsız, yorgun hissetme olabilir) uykuya dalmamızı engellemesi olarak açıklanabilir. Bu, aslında beynimizin ne kadar yorgun olursak olalım, tehlike anında uyanık kalmamıza yardımcı olan bir hayatta kalma tepkisidir.
Normal şartlarda ne kadar uzun süre uyanık kalırsak, uyku baskımız o kadar artar. Uyku baskısı ne kadar artarsa, uykuya dalmak o kadar kolay olur. Yeterince uzun süre uyanık kalırsak, sonunda uyumamaya çalışsak bile uykuya dalarız.
Uyku baskısı, beyinde kimyasalların (adenozinler olarak adlandırılır) birikmesinden kaynaklanır. Bunlar uyurken beynimizden atılan ve uyanıkken tekrar biriken proteinlerdir.
Yetişkinler için bu süreç yaklaşık 14-16 saat sürer. Uykuyu bu noktadan sonra ertelediğimizde, adenosinlerin birikmesi kontrolsüz bir şekilde devam edemez. Bir noktada, eninde sonunda uyumak zorunda kalırız.
Bebeklerin uyku ihtiyacı yetişkinlerden daha hızlı oluşur. Küçük bebekler genellikle bir veya iki saat uyanık kaldıktan sonra uykuya dalarlar. Çocuklar büyüdükçe uyku ihtiyacı daha yavaş oluşur. Ancak bir çocuğun bütün gün uyanık kalabilmesi doğumdan sonra birkaç yıl alır.
Uyumama sebebi ne olabilir?
Uykuya dalmak için sakin, gevşemiş olmalıyız ki beynimizi kapatabilelim. Böylece artan uyku ihtiyacı bizi uykuya daldırabilir. Korku, acı veya karmaşık düşünceler, fiziksel rahatsızlık gibi şeyler uyku baskısını engellediğinde ise uyuyamama başlar.
Aynı şekilde, bir bebek veya çocuk uykusu geldiğinde, sakin ve rahatsa, uykuya dalmasını engelleyecek bir şey yoksa daha rahat uykuya dalar. Ancak bazen bebekler ve çocuklar, yatmadan önce sakinleşmek için yardıma ihtiyaç duyarlar.
Bir bebek veya küçük çocuğun uykusu geldiyse, ancak duygusal olarak kendisini sakinleştiremiyorlarsa (gürültü, ışık veya hareketlilik varsa) aşırı yorgun olurlar. Bir stres türü olan duygusal tükenme hem çocukların hem de yetişkinlerin uyumasını engeller ve huzursuzluk yapar.
Aşırı yorgunluğa verilen bazı tepkiler olayı daha da içinden çıkılmaz hale dönüştürebilir. Sıkıntısı olan bir çocuğu yatmaya zorlamak ya da söylendiğinde uyuyamadığı için çocuğu cezalandırmak onu iyice uykudan uzaklaştıracaktır. Ne de olsa hiçbirimiz emirle uyuyamayız.
Bebeklerin uyumasına nasıl yardımcı olabiliriz?
Bu durumda, bebeklerin ve küçük çocukların duygularını yönetmek için yardımımıza ihtiyaçları olduğunu hatırlamalıyız. Ebeveynler olarak onların uykuya hazırlanırken sakinleşmelerine ve rahatlamalarına yardımcı olmak bizim görevimiz.
Bunu birçok şekilde yapabiliriz. Sarılmak, hafif sallamak, okşamak gibi fiziksel temas çoğu çocuk için işe yarar. Rahat, yavaş nefes alan bir yetişkinin varlığı, nazik konuşmaları, ninni- şarkı söylemesi, mırıldanması çocuğu sakinleştirebilir.
Bebeklerin ve çocukların sakinleşmesine yardımcı olarak korku, acı, endişe gibi engelleri olarak ortadan kaldırmak, onların uykuya dalmasına yardımcı olmanın en hızlı yoludur.
