Bahar aylarının gelmesiyle pek çok kişide görülen ve günlük hayatımızı etkileyebilen bahar alerjileri bizler gibi çocukları da etkiliyor. “Bahar alerjisi saman nezlesi olarak da bilinir. Genelde ilkbaharda görüldüğü için bu ad verilir ve tutulan organlara göre, alerjik rinit, alerjik konjonktuvit, alerjik sünizit ve alerjik bronşit alerjik ürtiker gibi adlar da alır.” diyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Alerji Uzmanı Doç. Dr. Akgül Akpınarlı Antony, bahar alerjisi nedenleri ve tedavi yaklaşımı konusunda açıklamalarda bulunda.
Bahar alerjisi neden olur?
Bahar alerjisinden polenler sorumludur. Polen, erkek çiçek tozu demektir. Baharla ağaçların çiçek açmasıyla birlikte çevreye çok sayıda polen yayılır ve bu polenler hava ile ağız, burun, göz, deri ve akciğerlerimize kadar ulaşırlar ve ciddi alerjik hastalıkların ortaya çıkmasına neden olurlar. Alerjiye en çok yol açan polenler arasında zeytin, fındık, kızılağaç, pelin, kavak, çayır otu, yulaf, çavdar ve buğday yer alır. Ülkemizde ağaç polenleri genellikle şubat-mayıs, ot polenleri mayıs-haziran, yabani ot polenleriyse yaz ortasından sonbahara dek etki gösteriyor.
Her polen alerjiye yol açar mı?
Hayır, her polen alerjiye yol açmaz. Polenlerin hastalık yaratma potansiyelleri çapları ile orantılıdır. Polenlerin çapları ne kadar küçük ise o kadar risklidir. Yurdumuzda 10.000’e yakın bitki türü vardır bunlardan ancak bin kadarının polenleri alerjiye yol açar.
Yağmurun polenlere olan etkisi nedir?
Yağmur, havayı polenlerden temizler. Bu nedenle yağmurlu havalarda polen alerjisi olan kişiler rahat eder.
Bahar alerjisinin genetikle ilgisi var mı?
Evet, bahar alerjisinin genetik ile ilgisi vardır. Anne ya da babadan birinde bahar alerjisi var ise çocuklarda görülme olasılığı yüzde 40, her ikisinde de var ise çocuklar da görülme olasılığı yüzde yetmiştir.
Bahar alerjisi riskli midir?
Genelde çok rahatsız edici ve yaşam kalitesini etkileyici bir yönü vardır. Hastalar sürekli hapşırmak ve akan burunlarını silmek zorunda kaldıkları için adeta ellerinden mendil hiç eksik olmaz. Nadiren ciddi solunum yetmezliğine yol açabilirler. Bahar alerjisi nedeniyle ortaya çıkan solunu yetmezliği aslında bir astım krizidir ki bu son derece ciddi ve iyi bir takip ve tedavi gerektirir.
Ne tür yakınmalara yol açar?
Hapşırma, öksürük, göz yaşarması, gözlerde kızarma, kaşıntı, burun akması, göz burun, damak ve gırtlak kaşıntısı, öksürük, hırıltı, nefes darlığı, bahar alerjilerinin neden olduğu başlıca yakınmalardır. Bahar alerjisi genellikle nöbetler halinde 10-20 kez tekrarlayan; hapşırık, burun akıntısı ve tıkanıklığı, burunda kaşıntı, gözlerde sulanma, kaşıntı, kızarma ve çapaklanma, boğazda devamlı kaşıntı ve deride kaşıntılar, kızarıklık ve döküntüler gibi belirtileri veriyor.
Çok hassas kişilerde ve ilerlemiş olgularda astım krizleri görülebilir. Deride kızarıklık, kabarma ve kaşıntılar ve hatta ürtikere yol açabilirler. Bazen de çok halsizlik ve yorgunluk şeklinde kendini gösterebilir.
Bahar alerjisi nezle ile karışır mı?
Bahar alerjisi ve nezle arasındaki ayırt edici en önemli özellik, nezlede semptomlar 1 hafta, en geç 10 gün içinde kaybolurken, bahar alerjisinde 2-4 aya kadar uzuyor. Dolayısıyla yakınmalar, 2 haftadan uzun sürdüğü takdirde bunun altında alerjik bir reaksiyon olup olmadığının araştırılması gerekiyor. Ayrıca yakınmaların aralıklı krizler halinde gelişmesi, özellikle de hastanın ailesinde alerji öyküsünün bulunması, bahar alerjisine işaret ediyor. Ancak kesin tanı, alerjik deri testi ve kan tetkiklerinin ardından konuyor.
Bahar alerjisi astıma yol açar mı?
Astım da bahar aylarında şiddetlenebilir. Nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük, göğüste tıkanma hissi astım göstergeleri olabilir. Genellikle bu belirtiler nöbetler halinde seyreder; kendiliğinden veya tedavi ile tümüyle kontrol altına alınır. Bahar aylarında ağaç ve çim poleni dışında kedi-köpek tüyleri, iyi havalanmayan evlerde gelişen küf mantarı ve ev tozu akarı da astım belirtilerini arttırır.
Bahar döneminde ortaya çıkan tek başına öksürük astım belirtisi olabilir mi?
Evet olabilir. Tipik astım nefes darlığı, hırıltılı solunum ile seyretmesine karşın uzun süren kuru ve irritan öksürük astımın habercisi olabilir. Birçok hekim başvurusu ve tedavilere rağmen düzelmeyen öksürük alerji uzmanları tarafından değerlendirildiğinde ve gerekli alerjik testler ve solunum fonksiyon testleri yapılarak astım teşhisi konulabilir.
Komplikasyonlara yol açar mı?
Evet, özellikle alerjisi yüksek kişilerde öksürük hırıltı ve nefes alamama ile giden solunum sıkıntısı yapabilir hastanın acilde veya yatarak tedavisinin yapılması gerekebilir. Yine iyileşmeyen ve tekrar eden sinüzit ve otit de yapabilir.
Nasıl teşhis edilir?
Kan ve deri testleri yapılması gerekir.
Nasıl tedavi edilir?
Hastalık başlamadan başlanan koruyucu önlemler ve tedavidir tedavinin aslını oluşturur.. Hastalık başladıktan sonra antihistaminikler kullanılabilir. Çok şiddetli ve acil durumlarda kortizon kullanılır. Yine aşı tedavisi de (immunoterapi) polen alerjilerinde çok başarılı bir tedavidir.
Bahar alerjisi olan kişilerin dikkat etmesi gerekenler
- Gün içinde polenlerin havada yayılma saatleri 05.00-10.00 arasıdır. Bu saatler arasında sokağa çıkmayın, evinizi havalandırmayın.
- Dışarı çıkarken mümkünse güneş gözlüğü ve şapka takın, uzun kollu ve uzun paçalı kıyafetler giyin.
- Sokaktan eve döndüğünüzde bütün kıyafetlerinizi değiştirin, hiçbir eşyanızı yatak odanıza sokmayın ve mutlaka yıkayın.
- Dışardan geldiğinizde duş alın.
- Arabanızın camlarını kapalı tutun.
- Ev ve arabanızda polen filtreli klimalar kullanın.
- Giysi ve çarşaflarınızı açık havada havalandırmayın.
- Gezinti için ağaçlık alanları değil sahil boylarını tercih edin.
Doç. Dr. Akgül Akpınarlı Antony
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Alerji uzmanı
