Anne karnında, sağlıklı bir hamilelik sürecinde tek bir hücrenin hızla büyüyerek karmaşık bir insan yapısı hâline gelmesini izleyebilirsiniz. Bu gelişim süreci içinde merkezi sinir sisteminin büyük bir kısmı gelişir. Bebeklerde beyin gelişimi ise doğumdan sonra da devam eder.
Anne karnında oluşan bazı travmalar enfeksiyonlar genetik problemler bebeğin beyin gelişimini etkileyebilir. Ancak bebeğin beyin gelişimi doğumdan sonra da devam ettiği için beyin kendisini belli oranlarda onarabilme yeteneğe sahiptir. Dolaysıyla doğumdan sonra oluşan sosyal çevre beyin gelişimi için çok önemlidir.
Bebekler dünyaya geldiklerinde o hayran olduğumuz beyin fonksiyonları tamamlanmamıştır. Tamamlanması 20’li yaşlara kadar sürer. Doğumdan sonra bu gelişimin sağlıklı olabilmesi için uygun bir uyaran olması gerekir. Bu sağlıklı anne baba davranışları, sağlıklı bir çevre ve doğru bir eğitim demektir. Doğumdan sonra bebeğin iyi beslenmesi, emziren annenin iyi beslenmesi, bebeğin hastalıklardan korunması hepsi beyin gelişimi için önemlidir. Fakat sıkça söylendiği gibi en önemli unsur sevgidir, dokunmaktır. Zamanında ve doğru yapılmayan her türlü müdahale bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkiler.
Beynin gelişiminin bazı hassas dönemleri vardır
Bebeklerde beyin gelişimi sırasında yaşanan bazı hassas dönemler vardır. Bu hassas dönemlerde öğrenme daha kolaydır ama aynı zamanda bu dönemlerde çıkacak olan aksiliklerin, sorunların tedavisi de daha zordur. Bazı yeteneklerin gelişimi için hassas dönerler bilinmektedir. Örneğin; çocuğun ilk 3 yılında onunla konuşulmazsa sürekli televizyon karşısında kalırsa dil gelişimi onarılmaz derecede bozulabilir.
Bebeğin beyin gelişimi sırasında hassas dönemlerde yaşanan ihmal ve çevresel uyaranların azlığı kalıcı bozukluklara neden olmaktadır. Bebeğin beyin gelişimi çevresel etkenlerle birlikte sürekli olarak değişir. Bu etkenlerin bazen olumlu bazen de olumsuz etkileri vardır. Bunlardan en önemlisi bebeğe birincil bakım veren kişi ile kurduğu ilişkidir. Bir bebeğin gelişimini etkileyen en önemli etkenlerden bir tanesi anne ile yaptığı bağlanmalıdır. Sağlıklı bağlanma yapabilenler ve bunu sürdürebilenler daha sağlıklı gelişim gösterirler. Bebeğe yapılacak olan besleyici dokunuşlar onun büyümesini destekler. Güvenli bir bağlanma çocuğu stresin getireceği nörokimyasal etkilerden korur. Beyin gelişimi için sürekli yeni bağlantılar yapılması gerekir. Bu yeni bağlantılarda sosyal ve duygusal deneyimlerden etkilenir.
Bebeklerde beyin gelişimi açısından güvenilir bir ilişki önemlidir.
Erken yaşlarda beyin daha esnektir ve öğrenme daha kolaydır ama bu durum aynı zamanda olumsuzluklardan da daha çok etkilenmesine neden olur. Bu nedenle özellikle erken yaşlarda sürekli olarak travmaya maruz kalan çocuklarda bilişsel bazı bozukluklar görülür. Aşırı dürtüsellik, çabuk uyarılma, tepkisellik bunlardan birkaçıdır. Bebeklerde beyin gelişimi doğumla birlikte tamamlanmaz ve beyin sadece bilgi depolamaya yarayan bir organ değildir. Doğumdan sonra uzun süre gelişimi devam eder. Bebeğin gelişimi için sadece anneyi ve bebeği hastalıklardan korumak iyi beslemek ya da bebeğe sürekli bir şeyler öğretmeye çalışmak yeterli değildir. Bu nedenle çocuğun beyin gelişimi sadece ne kadar öğrendikleri, sınavlarda de kadar başarılı oldukları ya da bizim isteklerimize yapıp yapmadıkları ile değerlendirilemez.
Çocuğun beyin gelişimiyle ilgili sorunları değerlendirirken kendi katkılarımıza da bakmakta yarar vardır çünkü tekrar hatırlayalım beyin gelişimi sosyal çevreden sevgiden bizim ona verdiklerimizden ve en önemlisi veremediklerimizden etkilenmektedir.
