İlk diş çıktığında besinlerle karşılaşmaya başlıyor, dolayısıyla bebeklerde diş temizliği ilk diş ile başlıyor. “Çocuk diş hekimleri olarak biz, ilk kontrollerimizde çocuğun diş muayenesi ile birlikte anneyi ilerde yaşanacak normal süreç ve normalin dışında kalan olası sık rastlanan sorunlar hakkında bilgilendiririz. Bebeklerde diş temizliği için kullandığımız yöntemler ise geçmişte büyüklerimizin yaptığından çok farklı değil.” diyen Diş hekimi Neşve Kayabaşoğlu bebeklerde diş temizliği hakkında detaylı bilgiler verdi.
Bebeklerde diş temizliği nasıl yapılır?
Çocuğun azı dişleri çıkana kadar ılık su ile ıslatılmış tülbent veya gazlı bez ile temizlenebilir. Çıkan ilk dişlerin temizliğinden bahsedecek olursak, burada anne olmanın bir katkısı, parmak fırçalarıyla çocuklarımın dişilerinin iyi temizlenmediğini gördüm. Bu sebeple ilk dişler çıkarken eskilerin tülbent ile yaptığı temizlik şeklinin daha iyi bir yöntem olduğunu fark ettim. Tülbent veya sargı bezini işaret ve başparmağınıza dolayarak ılık su ile ıslatıyorsunuz ve tek tek dişleri ovalıyorsunuz. Çocuğun azı dişleri çıkana kadar dişleri en iyi bu şekilde temizleyebilirsiniz. Azı dişleri çıktıktan sonra ise artık dişleri fırçalamak gerekiyor.
Üç yaşa kadar bebek diş macunu, üç yaşından sonra çocuk diş macunu
Normalde 3 yaşa kadar macun önermiyoruz ama ek gıdalara başlandıktan sonra alınan besin çeşitlendiği için sadece suyla yapılan temizlik ağızda kötü bir koku ve tat oluşturuyor. Bu durum çocukların motivasyonunu olumsuz etkilediğinden 3 yaşına kadar bebek macunu öneriyoruz.
Bebek macunları, çocuk macunlarından farklı olarak florür içermiyor. Bebeklerin bu macunu yutmalarında bir sakınca bulunmuyor, annelerin içi rahat olsun. Aksine bu tatlar bebeğin diş temizliğine olan motivasyonunu arttırabiliyor.
Üç yaştan sonra çocuk macunu kullanarak fırçalama yapılabilir. Çocuk macunlarında da erişkin macununa göre daha az florit bulunmaktadır, çocuğun yutacağı hesaplanarak üretildikleri için florür miktarı buna göre ayarlanmıştır.
Çocukların algıları 6. aydan sonra çok fazla gelişiyor bu sebeple evde yaşayan herkesin kendi dişlerini bebeğinde görebileceği bir şekilde fırçalamalarını öneriyorum. Günlük hayatta çocuk sizi diş fırçalarken görmeye alışmalı.
Çocuk 9 yaşına gelene kadar ebeveyn desteği gerekir
Yaklaşık 9 yaşına gelene dek günde bir fırçalamanın anne-baba tarafından yapılmasını öneriyoruz. Çocuk her ne kadar kendisi fırçalayabilse de en azından bir fırçalamayı bir erişkinin doğru olarak yapması da önemli. Tabii bunu yaparken çocuğa “sen beceremezsin ben yapayım” gibi bir his verilmemeli.
Flor tablet yerine 3 yaştan sonra yüzeysel florit
Florit tabletin uygulaması oldukça zor bir uygulama zira bir gün unutulup atlanırsa etkisi çok azalıyor, bir gün fazla verirseniz fazla birikim oluyor ve çocuğun 9 yaşına kadar tablet içimine devam etmesi gerekiyor. Bu nedenle biz çocuk diş hekimleri florit tablet yerine, 3 yaştan sonra dişe yüzeysel florit ve “fissür örtücü” uygulatılmasını tavsiye ediyoruz. Böylelikle çok basit bir uygulama ile aynı sonucu almış tableti fazla içirdim ya da az içirdim gibi endişeler de yaşamamış oluyorsunuz. Fissür örtücü bir kez uygulanır, tekrarlanmasına gerek yoktur. Dişlerin tüm yüzeylerine uygulanan yüzeysel florit uygulamaları 4 – 6 ayda 1 tekrar edilerek dişler çürüğe karşı korunmuş olur.
Biberon çürüğü dediğimizde ilk önce biberonla içilen süt aklımıza geliyor olmasına karşın anne sütü daha büyük bir etkendir. Anne sütünde %8 şeker varken, inek sütünde %4 oranında şeker vardır.
Biberon çürüklerinden korunmak için;
- Bir yaşından sonra gece beslenmesi bırakılmalı,
- Çocukların ellerinde şekerli içecek dolu biberonlarla uzun süre geçirmesi önlenmeli
- Biberonla süt içtikten sonra mutlaka su içmesi sağlanmalı
- Tülbent veya sargı bezi ile yapılan temizleme yöntemi sabah ve akşam ihmal edilmemeli,
- Dişler üzerinde yapışıp kalan, karbonhidrat ağırlıklı beslenme yerine sebze ve meyve ağırlıklı, lifli besinler tercih edilmelidir.
- 2-3 yaşına kadar florüsüz bebek diş macunu ile dişler anne-baba tarafından günde iki kez fırçalanmalıdır.
Uyku saatinde bebek beslenmeli, diş temizliği yapılmalı ve yatırılmalı. Gece uyurken tükürük salgısı olmadığından ağızda hiçbir şey yıkanmıyor, karanlık ve nemli ortam bakteri üremesi için çok uygun şartlar sağlıyor ve siz gece 2-3 gibi tekrar bebeğinizi emzirirseniz burada ki bakterileri bolca beslemiş oluyorsunuz.
Bu da biberon çürüğü dediğimiz çürüklere sebep olabiliyor. Biberon çürükleri yaygın görülen çürükler olduklarından 20 süt dişinin 16 tanesi bir anda çürük olarak karşımıza gelebiliyor. Bu kadar yaygın olunca tedavisi de çoğu zaman hastayı ve anne-babayı yoran bir süreç olabiliyor.
Bununla beraber gündüz beslenmesinde bebek mümkün olduğunca memeden emmeli çünkü emme işlemi bebeğin çene kasları geliştiriyor ve yüz şekillenmesine katkıda bulunuyor.
Diş kırılırsa ne yapılmalı?
Diş travmalarında anne-babaların muhakkak çocuğun diş hekimini bilgilendirmelerini öneriyorum zira diş kırılabilir, dudağa batabilir ve bu durum fark edilmeyebilir. Yerinden çıkma veya uzama olabilir. Burada yine anında müdahale ile durumu düzeltebiliyoruz. Bu nedenle muhakkak çocuk diş hekimine bilgi verilmesini öneriyoruz. Bazen dişin tamamen çıkarak düştüğü durumlar olabiliyor bu durumda diş bulunmuşsa bir miktar süt içerisine diş koyulup en geç 2 saat içerisinde diş hekimine ulaşıldığı takdirde dişi yerine koymak mümkün olabiliyor. Bu uygulama çocukların kalıcı dişlerinde yapılan bir uygulama olup süt dişlerini yerine koymuyoruz.
Alt ve üst çeneyi ayrı ayrı fırçalayın
Fırça muhakkak kuru olmalı, macun sıkıldıktan sonra da ıslatmayın. Alt ve üst çeneyi ayrı ayrı fırçalayın. Arka dişleri görebilmek için çocuğun ağzına iyice açtırdığınızda yanak kasları gerildiği için yan duvarlar daralır bu sebeple arka dişleri fırçalarken çocuğa ağını hafifçe açtırmak ve doğru yerde olduğunuzu gördükten sonra o kısmı dairesel hareketlerle fırçalamak gerekiyor. Bu nu kolay yapabilmek için çocuğu bir yere oturtmak ve sırtını yaslamak önemlidir. Sırtı boşlukta duran çocuğun dişi fırçalarken ne kadar baskı yaptığınızı anlamanız zorlaşır çünkü çocuk sizin hareketinizle birlikte öne arkaya hareket eder. Çocukla aynı seviyede olmanız önemlidir.
Lütfen çocuklarınızı Çocuk Diş Hekimine götürürken eğer konuyu çocuk dilinde ve doğru anlatamıyorsanız ne yapılacağını anlatma işlemini Çocuk Diş Hekimine bırakınız. Çocuğa “iğne yapacaklar ama acıtmıyor”, “küçük bir matkap kullanılıyor” gibi Çocuk Diş Hekimlerinin asla kullanmadığı kelimeler ve cümleler söylemeyiniz.
Unutulmaması gereken diğer bir konu sadece şeker çürüğe sebep olmaz, karbonhidrat içeren her besin çürüğe sebep olur ve çocuk beslenmesinden karbonhidratı çıkarmak mümkün değildir.
Bir besin, dişin üzerinde ne kadar uzun süre kalıyorsa o kadar zararlıdır. Çocuğun yediği bir kraker diş üzerinde saatlerce kalabilir bu nedenle kakaolu bir kek yerine, bir parça çikolata yedirmeniz ve üzerine su içmesini sağlamanız dişleri açısından daha iyidir.
Eğer çocuğunuz gece süt içip yatıyorsa süt içtikten sonra su içmesini sağlayıp, sonra pijama giyme gibi yatmaya hazırlık işlemlerini tamamlayıp ondan sonra dişlerini fırçalamanız, daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Çocukların uzun süre diş fırçalaması çok mümkün olmadığı için bu şekilde bir yol izleyerek dişleri su ile yıkamış ve asıl temizliğe hazır hale getirmiş olursunuz.
