Ebeveynler bebeklerini uyutmak için çeşitli uyku eğitimi yöntemleri denerler. Çocuğunuzun ihtiyaçları karşılandığı ve güvenli bir uyku ortamında bulunduğu sürece, bebeğinizi uyutmanın tek bir doğru yolu yoktur. Bununla birlikte yenidoğan bebekler anne karnındaki yaşamlarını doğumdan sonraki ilk haftalarda da devam ettirirler. Yenidoğan bebekler ilk haftalarda günün çoğunu uzun süre uyuyarak geçirirler. Ancak bir süre sonra yeni geldikleri dünyaya alışma çabasına giren bebeklerde uyku düzeni de büyümeyle birlikte değişim göstermeye başlar. “Uyusunda büyüsün” sözü aslında gerçektir çünkü bebek ve çocukların büyümesi için gerekli olan büyüme hormonu uykuda salgılanır.
Bebeklerin büyümesi için de yeterli süre uyumaları gerekir. Bebeklerde uyku düzeni nasıl sağlanır konusunda pek çok farklı yaklaşım dile getirilse de her bebek farklıdır. Ay ay bebeklerde uyku düzeni değişir. Bebeklerin uyku düzeni evde yaşanan düzene, bebeğe yaklaşıma, evin ortamına, çevresel faktörlere ve bebeğin anne ve babasından geçen bir takım genetik yatkınlıklara da bağlıdır.
Bebeklerde uyku ihtiyacı
Bir bebekte uyku düzeni sağlamak için öncelikli olarak ailenin de buna uygun bir uyku düzeni olması önemlidir. Öncelikle evde bir rutin oluşturmalıdır. Meselâ, akşam saat 20:00 de ılık banyosu yaptırılan, ardından emzirilen bebek saat 21:00 gibi uyur eğer yenidoğan dönemindeyse bebek, yaklaşık en geç 4-5 saat sonra kendiliğinden uyanarak emmek isteyecektir. Eğer kendi uyanmaz ise bebek özellikle uyandırılmamalı uyandığı zaman emzirilmelidir.
Yenidoğan döneminde bebekler gün ve gece döngüsüne yavaş yavaş uyum sağlamayı kendiliğinden öğrenir. Ama siz de buna yardımcı olmak için gündüz gece bebeğinizi gürültü (TV, misafir vb) olan ortamlarda değil daha sakin ortamlarda uyutmayı deneyebilirsiniz. Böylelikle bebek gece olduğunu ışık olmaması, gündüze göre azalan ses, yapılan rutin banyo, giyinme, masaj vb. hareketlerden anlayarak zamanla öğrenir.
Bebekler arasında günlük uyku ihtiyacı, uykuya dalma süresi, uyandırılma kolaylığı gibi davranışlar çok büyük farklılıklar gösterir. her çocuğu saat 20:00 de uyutamaz, her çocuğu sabah 07:00’de kaldıramazsınız. Bu zaman içerisinde öğrenilen ve uyum sağlanan bir durumdur. Bazı bebekler uzun sürede bazıları kısa sürede uyum sağlarken bazıları asla uyum sağlamayabilir. Bu yüzden uyku eğitimi veren bazı insanların mucize yarattığını sanmayınız. Onların yaptıklarını siz de yapabilirsiniz.
Yenidoğan bebeklerde uyku düzeni
Bebekler doğduklarında uykuları düzensizdir. İlk 40 gün genellikle günde 16 saat uyurlar. Yeni doğanların günde 14 ila 17 saat uyku uyuması gerekir. Bazı yeni doğanlar günde 18 ila 19 saat uyuyabilir. Ancak bu bazı günlerde bu 6 saat gibi kısa bir süreye de inebilir. Bu geçici bir durumdur ve genellikle eve gelen misafir ya da gidilen ortamda fazla uyarılma, diş çıkarma, aşı olma gibi basit sebeplere bağlıdır. Kimi zaman belirgin hiç bir neden de olmayabilir. Bu dönemde bebeklerde gece ve gündüz farkındalığı henüz oluşmamıştır.
Uyku düzeni ancak 6. aydan itibaren oluşur. İlk 4 ay gece acıkarak uyanırlar. 4. aydan itibaren gece yaklaşık 5 – 6 saat kadar kesintisiz uyumaya başlarlar. Çocuklar büyüdükçe uyku süreleri giderek azalır. Bu azalma genellikle gündüz uykularında azalma şeklindedir. Gece uyku süresi uzarken gündüz uyku süresi azalmaya başlar. Pek çok bebek gece kendiliğinden uyanıp kısa süre içinde kendiliğinden tekrar uykuya dalar.
Bazen de gece ve gündüz uykusu birbirine karışır ve gündüz çok uyuyan bebek gece az uyuyabilir. Yenidoğan döneminde bebeğe uyku eğitimi vb. vermenin bir manası yoktur çünkü bebek çok küçüktür. Burada sorun sizde veya bebekte değildir, bu doğal bir süreçtir. Bebeğiniz için her şeyin doğalını arıyorken bebeğin kendi doğasına da saygılı olmak ve sabırlı olmak gerekir.
Bir bebeğin hayatının ilk haftalarında, bazı ebeveynler oda paylaşımını tercih ederler . Oda paylaşımı, bebeğinizin beşik, portatif beşik, oyun bahçesi gibi kendi odanıza yerleştirilen bir bebek yatağında uyuması demektir. Bu, bebeği yakınınızda tutar ve geceleri beslenmeyi, rahatlamayı ve izlemeyi sağlar. Sağlık otoriteleri ve uzmanlar yatak paylaşımı olmadan oda paylaşımını önermektedir.
Oda paylaşımı güvenliyken, bebeğinizi yanınızda uyutmak güvenli değildir. Bu dönemde aynı yatakta uyumak ani bebek ölümleri gibi riskleri arttırmaktadır.
Bebeklerde uyku düzeni nasıl sağlanır?
Yenidoğan bebeklerde uyku düzeni sağlamak için bebeği zorlamayın ancak bu hiçbir şey yapmayın kendi hâline bırakın demek değildir. Yenidoğan bebeğin dünyaya alışması için ona yardımcı olmanız gerekir. Bebeklerde uyku eğitimi 6. aydan sonra verilir. Aslında bu bir eğitim değildir. Zaten doğumdan itibaren yaptığınız rutin uyku zamanı alışkanlığına ilaveten bebeğinizi kendi odasında belirli bir saatte uyumaya alıştırmaktır. Bebeklerde uyku düzeni nasıl sağlanır? Nelere dikkat edilmelidir.
1-Doğumdan itibaren uyku saatinin geldiğini anlatan mesajlar verin.
Bunun için belirli saatte bebeğe banyosunu yaptırın, masajını yapın, giydirin, besleyin ve yatırın. Kucağınızda emerken uyuduysa iyice dalması için biraz sabırlı olun ve öyle bebeği beşiğine koyun. İlk 3 ay bebeklerin uykusunun ilk bölümü çok hafiftir yatağa koyduğunuzda hemen uyanabilir. Bu sebeple iyice dalmasını beklemeniz gerekebilir. Hatta mümkünse bir süre siz de kendi yatağınızda onun beşiğinin yanında yatın. Bu dönemde bebekler anlamaz nasıl olsa, diye düşünmeyin onlar sizin her hareketinizi hatta gerginlik, stres, mutluluk gibi duygularınızı hissedebilir. Annenin işe başlama gibi durum değişiklikleri bebeklerin uykusunu genel durumunu değiştirebilir. Alışması için ona zaman tanıyın.
2-Bebeğinize sarılın ve ninni söyleyin.
Bu dönem anne bebek bağlanması için önemli bir dönemdir. Onu uyuturken de ona sarılın, ninni, şarkı söyleyin. Sesiniz onu rahatlatacaktır. Uykuya dalana dek yanında hafif bir dinlendirici müzik de açabilirsiniz. Bunu denemeniz gerekir her bebeğin aynı olmadığını unutmayın.
3-Odası ne sıcak ne de soğuk olsun.
Çok sıcak veya çok soğuk ortamlardan kaçının oda ısısının 25 derecenin üzerinde olmaması önerilir. Oda kalorifer nedeniyle çok sıcak ve kuru ise biraz kısın ve evde varsa biraz soğuk buhar ile havayı nemlendirin. Makineniz yoksa kaloriferin üzerine bir tas su koyun. Bebeğin odasına çamaşır asmayın, parfümlü malzemeler kullanmayın.
4-Uyku saatine yakın misafir kabul etmeyin
bebeğin uyku saatine yakın çok fazla uyaran olan kalabalık ortamlar bebeğinizin ilgisini çekerek uykuya dalmasını geciktirebilir. Başka bir evde uyumakta bebeğiniz için zor olabilir mümkünse o saatlerde siz de misafirliğe gitmeyin.
5-Gündüz bebeği uyutmamak gece uykusunu da bozar
Bebek gündüz uyumazsa, yorulursa gece uyur diye düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Çok yorgun bebekler daha zor uykuya dalar ve daha huzursuz uyur. Uyuduğunda da sık sık uyanabilir. Ancak bebeğiniz 6 aylık olduğunda gündüz uykusundan yarım saat kadar erken uyandırabilirsiniz. İlk 4 ayda bebeğinizi erken uyandırmak için zorlamayın.
6-Odanın sesiz olması şart değil
Bebek anne karnında da oldukça gürültülü bir ortamdadır bu sebeple uyumak için sessizlik aramazlar ama çok gürültülü ortam da uyarıcı olduğundan arasını bulmak gerekir. Bebeğinizin nasıl daha rahat uyuduğunu deneyerek keşfedebilirsiniz.
7-Uykusu gelen bebek huysuzlaştığında ne yapılabilir?
Kucağınızda gezdirebilir, emzirebilir, hafif sallayabilirsiniz. Sallamak çocuğa zarar verecek şekilde sert olmamalıdır. Diş çıkarma ya da kolik gibi bir sorununuz varsa baktınız hiçbir şey fayda etmiyor arabanız varsa kısa bir gezinti yapabilirsiniz. Bunu zor durumlarda nadiren yapmak gerekir. Merak etmeyin arabada 3-5 defa uyudu diye arabada uyumaya alışmış bir yetişkin rapor edilmemiştir.
8- Altıncı aydan sonra bebeğinizin artık kendi odasında uyuyabilir
Bebekler ilk 4 ay anne ve babasının odasında uyuyabilir ancak 5-6 aydan sonra hatırlama alışkanlık edinme geliştiği için artık kendi odalarında kendi yataklarında yatmaya başlayabilirler. Bunun için bebeğin rutin banyo, masaj, giyinme, beslenme işleminin ardından uyku saati geldiğinde yatağına yatırılması gerekir. Bu süreçte bebeğinizin yanında olun, ona masal okuyun, ninni söyleyin, sırtını sıvazlayın, elini tutun vb. temasta kalın. bebeğiniz iyice daldıktan sonra odadan ayrılın. İlk zamanlar bu çok vaktinizi alabilir zamanla bu süreyi kısaltabilirsiniz. Ancak bu süre bebeğe göre değişir. Bazı bebekler bir anda sorunsuzca alışır bazısı için bu süre daha uzun olur.
Not: Bazı bebekler banyodan hemen sonra uyurken bazıları ayılır ve daha geç uyumak isteyebilir. Bunu deneyerek görebilirsiniz. Banyo her bebeği uyutur diye bir kural yoktur.
Bebeğiniz emzikle uyuyorsa
Eğer bebeğiniz 6 aylık ve emzikle uyuyorsa uyuyana kadar ağzında tutmasında bir sakınca yoktur ancak uyuduğunda iyice daldığında ağzından emziğini almanız gerekir. Aksi halde emziği gece ağzından düşerse onu uyandırabilir.
Sevdiği battaniye, oyuncak ile uyuyorsa
Bebekler kendini güvende hissettiği oyuncak, battaniye gibi eşyalarla uyumayı sevebilir ve isteyebilirler. Ancak bu eşyalar güvenli olmalıdır. Uykusunda onun için risk yaratmayan oyuncakla birlikte uyumasında bir sakınca yoktur. Kurdeleli, ipli, düğmeli, keskin kenarlı, çok küçük eşyalar bebek için risklidir. Bunlar yatağında bulunmamalıdır.
Hafif ışık bulundurun
Bebeğin odasının hemen dışında koridorda hafif bir ışık olması uyandığında çevresini görmesini sağlar ve bu korkuya kapılmasını engelleyebilir.
Beslenmesini iyi düzenleyin
Bebeklerde uyku düzeni oluşturmanın bir önemli kolu da öncelikle bir beslenme düzeni oluşturmaktır. 6 aydan itibaren ek gıdaya başlayan bebeklere, gaz yapıcı ya da hazmı zor olan gıdaları akşam beslenme saatinde değil öğlen beslenmesinde yedirin. Gün içinde hareketli olan bebek gazını daha rahat çıkaracaktır ancak yemekten sonra gece hemen yatan bebek gazını çıkarmakta zorlanacağı için hem uykuda kusabilir ki bu tehlikelidir hem de gazını çıkarmakta zorlanacağı için sık sık uyanabilir. Meselâ, akşam saatlerinde mercimek yemeği yerine onu öğlende yedirip akşam muhallebi gibi bir gıda vermek bebeğin rahat uyumasına yardımcı olur. Beslenme düzeni için hekiminizden bu yönde bilgi alın. yemek sitelerinde gördüğünüz her yemeği bebeğinize eğer doktor önerisi yoksa yedirmeyin. Aksi halde gaz, alerji problemleri yaşayabilirsiniz. Bu konuda ek gıdalara geçiş başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Ay ay bebeklerde uyku düzeni
Bebeklerde uyku düzeni muhakkak böyle olmalı diye bir kurallar silsilesi olmadığını unutmayın. her bebek için durum ve sürecin işleyişi farklı olacaktır. Tüm bu durumları bebeğin geçirdiği rahatsızlık, kronik hastalıklar, ailenin yaklaşımı, aile geçmişi, evde yaşanan huzur veya huzursuz ortamlar gibi durumlar etkiler.
Ay ay bebeklerin uyku ihtiyaçları
Ay ay bebeklerin uyku ihtiyaçları farklılık gösterir. Ancak genel olarak bilimsel verilere göre bebeklerin uyku ihtiyaçları şöyledir…
1 ve 3 aylık bebeklerde uyku
1-3 aylık bebeklerin toplamda günde ortalama 14 ila 17 saat uyumaları gerekir. Bazı bebekler 18 ila 19 saat uyuyabilir. Bu aylarda bebeklerin uykusu gündüz ve geceye eşit olarak bölünmüştür yani günde toplam 18 saat uyuyan bebeğin 9 saati gece 9 saati gündüz süresinde olur. Bu dönemde düzen oluşturmak mümkün olmaz. Ağlayan bebeğe muhakkak cevap verilmelidir. Ağlasın susar mantığından uzak durulmalıdır. Bu dönem anne bebek için çok önemlidir.
4 ve 7 aylık bebeklerde uyku
Bebekler 4-7 aylık olduğunda toplamda günde 12 ila 16 saat uyumaları beklenir. Gece boyunca daha uzun uyumaya başlarlar. Gündüz uyku ortalama miktarı yaklaşık 3 ila 4 saattir. 7 aylık bebekler kısa uyanışlarla 9 saat veya daha uzun süre gece uyuyabilirler. Bu dönemde ağlayan bebeğede ilgi gösterilmeli sorunun sebebi anlaşılmalıdır.
8 ve 12 aylık bebeklerde uyku
8-12 aylık bebekler günde 12 ila 16 saat arasında uyuyabilirler. Gece uykuları 9 ila 12 saate kadar uzar. Bu dönemde bebeğiniz muhtemelen öğleden önce ve sonra günde iki defa gündüz uykusu uyuyordur. alıyor. Bazı bebekler 30 dakika kadar uyurken, diğerleri 2 saate kadar uyuyabilirler.
Bir bebeğin ilk yılının ikinci yarısında uyku sorunları yaygındır. Bazı bebekler gecenin ortasında ağlayabilir, daha sonra anne veya baba odaya girdiğinde sakinleşebilir. Bu, ayrılma kaygısı bu aylarda gerçekleşen normal gelişim aşamasından kaynaklanmaktadır. Bunu yaşarsanız bebeğinizin alışması için ona biraz zaman tanıyın. Yanında kalın, elini tutun, o uyuyana kadar odasında onu yatağından almadan yakınında bulunun.
1 ve 3 yaş arası çocuklarda uyku
1 ila 3 yaş arası çocukların çoğu, bir günde 12 ila 14 saat arasında uyumaktadır . Ayrılık anksiyetesi ya da sadece anne ve baba ile birlikte olmayı istemek vb. sebeplerle uyanık kalmak için uğraşabilirler. Bu durumda kararlı olunmalı, uyku için gerekli mesajlar verilmeli (pijama giyme, diş temizliği vb yapılarak) ve çocuk yatırılmalıdır. Ancak dönemsel olarak çocuklar daha fazla ilgi isteyebilir ya da hasta olabilir veya başka sorunlar yaşayabilirler bu durumda uyumak istememe nedeni tespit edilerek o yönde önlem alınmalıdır. Bebeklerde uyku düzeni oluşturmak için sabırlı ve sakin olmak, iyi gözlem yapmak gerekir.
Uyku konusunda bebek ve çocuklarda uyku sorunları ile ilgili yazımızı da okumak isteyebilirsiniz. Ayrıca yapılan son araştırmalar çocukların uyku düzenlerinin anneden etkilendiğini gösteriyor. Bu konudaki çocukların uyku düzeni anneden etkileniyor başlıklı yazımızı buradan okuyabilirsiniz.
Başvurulan araştırmaların kaynağı: WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
