Bebeklere 1 yaşına kadar verilmemesi gereken gıdalar Dünya Sağlık Örgütü tarafından ana hatlarıyla belirlemiştir. Ancak bunun detayına inildiğinde ülkelere, coğrafyaya ve kültüre göre değişen bir takım uygulamalar görülebilmektedir. Ek gıdalara geçiş yapan bebeğin yedikleri yetişkinlerinki ile birebir aynı olmamalıdır. Hatta genel anlamda çocukları daha sağlıklı beslememiz gerekir. Özellikle bebekler hızlı gelişim döneminde olduklarından ve tüm organsal fonksiyonları henüz gelişim aşamasında olduğundan onların sağlıklı beslenmesinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır.
Bebeklere 1 yaşına kadar verilmemesi gereken gıdalar
- Bal
Besleyici bir gıda olsa da bal alerjik bir besindir ve “clostridium botulinum” adlı bir spor içerebileceği için bebeklerde çok tehlikeli Botulizm hastalığına yol açabilir. Bu nadir görülse de felç ve ölümle sonuçlanabilen bir hastalıktır. Bir yaş sonrası bebeğin bağırsakları bu sporlarla baş edebilecek duruma gelir. Bal aynı zamanda yüksek alerjen bir gıdadır.
- Yumurta beyazı
Yumurta beyazı alerji riski yüksek bir gıdadır bu sebeple bebeklere 1 yaşına kadar verilmez. Yumurta sarısı yumurta alerjisi olmayan bebeklere 9 aydan sonra çok az miktarlarda başlanarak denenebilir. Ancak miktar çok az olmalıdır. İlk 2 gün 1 çay kaşığı kadar daha sonra 2-3 ve 4 çay kaşığına çıkarmak ve bu süreçte çocukta herhangi bir alerjik reaksiyon olup olmadığına dikkat etmek gerekir.
- İnek sütü
İnek sütü alerjisine günümüzde oldukça sık rastlanmaktadır. İnek sütü proteini alerjisi haricinde laktoz da bebeklerde problem yaratabilir. İnek sütü çocuklara 1 yaşına kadar direkt içirilmemelidir. Bunun yerine yoğurt, peynir gibi süt ürünleri tercih edilebilir. Süt, yoğurt hâline gelirken sütün protein yapısı değiştiğinden alerji riski çok azalır, ayrıca gaz problemi de yapmaz. 6. aydan sonra bebeklere her gün yoğurt yedirilebilir. İnek sütü 1 büyük çocuklar için de fazla önerilmez. Günde 2 su bardağından fazla süt için çocuklarda demir eksikliği ve kabızlık görülebilir.
- Sakatatlar
Karaciğer haricinde diğer sakatatlar, özellikle beyin, virüs taşıma ihtimali nedeniyle bebeklere yedirilmemelidir.
- Kakao, çikolata gibi besinler
Kafein bebekler için uygun değildir. Bebekte huzursuzluk, uykusuzluk yapabilir. Reflü problemini tetikleyerek gece öksürükleri hatta astım ataklarına varan sorunlara yol açabilir. Kalsiyumun emilimine engel olabilir.
- Çay
Bebekler için çayın besleyici bir değeri yoktur. Çocuklarda uykusuzluk, huzursuzluk yapabilir. Çay bazı antioksidan maddeler içerir biz yetişkinler için azı faydalı olabilir ancak bunlar bebekler için gerekli değildir. Çay, demir emilimini engelleyerek çocuklarda kansızlık yapabilir. Çocuklara büyük de olsalar sık sık çay vermek doğru bir yaklaşım değildir.
- Yüzde yüz meyveden yapılmamış meyve suları ve gazlı içecekler.
Tatlandırıcı içeren (sakarin, aspartam vb.) her türlü hazır meyve suyu, tatlı, puding, bisküvi, kek 1 yaşına kadar hatta sonrasında da kullanılmamalıdır.
- Salam, sosis ve sucuk gibi işlenmiş gıdalar
İşlenmiş etler, konserveler, tütsülenmiş et ve tütsülenmiş balık da 1 yaşından önce verilmemelidir. Bu tip gıdaların içeriğinde kimyasal maddeler bulunmaktadır. Sodyum oranları yüksektir ve nitrat gibi fazlasının zararlı olduğu maddeler içerirler.
- Soda
İki yaşına kadar çocuklara soda verilmesi önerilmez.
- Kuruyemişler
Yüksek alerji riski ve tane olarak verilirse boğulmaya sebep olabilmesi nedeniyle 1 yaşına kadar bebeklere verilmemesi gereken gıdalar arasındadır.
- Tuz ve şeker
Çocukların yemeklerine 1 yaşına kadar tuz 2 yaşına kadar şeker ilave edilmemesi gerekir. 1 yaşından sonra tuz çok az miktarda. İki yaşından sonra şeker de kısıtlı olarak kullanılabilir. Tabii mümkün ise şekerin hiç kullanılmaması önerilir.
- Taneli gıdalar
Bebeklerde boğulmalara sebep olabileceğinden üzüm, kiraz vb. meyveler çocuklara ezilerek yetişkin denetiminde verilmelidir.
- Mısır gevreği, müsli vb.
Bebeklerin mamalarında kullanılmamalıdır. Bunlar katkılı gıdalardır ve işlem görmüşlerdir.
- Light ürünler
Yaşı kaç olursa olsun light, diyet vb. ürünler bebekler ve çocuklar için uygun değildir. 1 yaşından sonra süt alırken de light süt, peynir yerine yarım yağlı ya da yağlı tercih edilmelidir. Light ürün yerine porsiyonlar doğru ve yeteri kadar olmalı çocukta kilo sorunu varsa hekime veya diyetisyene başvurulmalıdır.
- Bazı meyveler
Çilek, kivi, böğürtlen ve narenciye (portakal, limon, mandalina) bebeklere genellikle 1 yaşına dek önerilmez. Çünkü bu meyveler diğerlerinden daha alerjendir. Portakal mandalina alerjisi olmayan bebeklerde takip eden hekime danışılarak 9 -10 aydan sonra çok az miktarlarda başlanabilir.
- Tohumlar ve bitki çayları
Son yıllarda adı çok geçen chia, keten tohumu vb. tohumlar, çeşitli bitki çayları bebek beslenmesi için uygun değildir. Bebeklerde kullanılan rezene, papatya, ıhlamur, ada çayı haricinde çok bilinmeyen bitkilerden hazırlanan çaylar çocuklara içirilmemelidir. Alışıla gelmiş sık kullanılan (papatya, rezene, ıhlamur vb.) bitki çayları da 8-9 aydan sonra önerilen miktarda ve gerektiğinde verilebilir. Çocuklar için özel hazırlanmış çayları üzerinde yazan kullanım talimatına göre vermek gerekir.
