Çocuklarda sık olarak saçta görülen baş biti, insan kılları arasında yaşayan ve çok az miktarda kanla beslenebilen küçük, kanatsız bir böcek türüdür. Bit nasıl temizlenir ya da bit nasıl tedavi edilir konusu önemlidir çünkü bitler özellikle okul döneminde çok yaygın bir sorundur. Bu dönemde yakın temasta olan çocukların bitlenmesi yetişkinlere göre daha kolaydır. Bit insandan insana ortak kullanılan eşyalar veya kafa kafaya temas ile kolayca geçebilir. Bu diğer kişide de bit oluşturur. Günde 10 yumurta bırakabilen bit, çok hızlı çoğalır. Bit tedavisi ise çok çabuk sonuç vermeyebilir. Genellikle birkaç hafta sürer. İlaçlı veya ilaçsız uygulanan bazı bit tedavisi yöntemleri vardır.
Bit genellikle tehlikeli değildir. Ancak bitler insandan insana çok çabuk bulaşabilir bu yüzden kolaylıkla yayılabilirler. Bit ısırıkları kaşıntı yaptığından rahatsız edicidir ve eğer ısırık ve kaşıma ile cilt çizilir ise enfeksiyon kaparak iltahaplanabilir.
Baş biti bir kişinin kafasında 4 haftaya kadar hayatta kalabilir ve günde yaklaşık 10 adet yumurta bırakabilir. Bu durum da bitlerin hızlı çoğalacağı anlamına gelir. Bu sebeple bitlerin hızlı şekilde tedavi edilmesi ve saçların bitten arındırılması gerekir.
Bit nasıl anlaşılır?
Bitler küçük olsalar da göle görülebilecek büyüklüktedirler. Bitler hızlı hareket ettiğinden halk arasında bit sirkesi denilen bit yumurtalarını görmek daha kolaydır. Bit yumurtası kepek gibi fırçaladığınızda kolaylıkla saçtan ayrılmazlar. Saçta küçük susam tanesinin biraz daha küçüğü beyazlıklar var ve saça yapışık ise büyük ihtimal ile bit yumurtasıdır.
Yumurtalar sarımsıysa bu bitlerin henüz yumurtadan çıkmadığı anlamına gelir. Beyaz veya açık gri ise, bitler yumurtadan çıkmıştır. Bit yumurtaları, yerleştirildikten sonra 1-2 hafta içinde yumurtadan çıkar. Kafadaki sirkeyi (Bit yumurtası) veya bitleri görmenin yanı sıra kaşıntı ya da kafa derisinde hareket eden bir şey hissi varsa bu bitlerin olabileceği anlamına gelir. Kaşıntı genellikle gece saatlerinde yoğunlaşır. Bu esnada bitler kafa derisine yapışarak beslenirler bu minik hissedilmeyen ısırıklara vücut tepki verir ve kaşınma hissi oluşur. Bit yumurtası resmi size böceğin yumurtalarını tanımakta yardımcı olacaktır.
Bit nasıl bulaşır?
1-Bit atlayamaz veya uçamaz.
İnsanların kafalarına dokunduğunda veya şapkalar ve diğer kıyafetler, taraklar, fırçalar, saç bantları veya tokalar gibi şeyleri paylaştıktan sonra insandan insana yayılırlar. Bitler beslenmeden 2 güne kadar yaşayabilir, böylece yastık kılıflarından, çarşaflardan, battaniyelerden, uyku tulumlarından ve diğer yatak takımlarından da bit bulaşabilir.
2-Bitin temizlik ile ilgisi yoktur
Bitler, sınıftaki en temiz çocuk da dahil olmak üzere herkesin kafasında olabilir. Çocukların küçük yaşlarda sık bitlenmesi onların daha çok yakın temas halinde olmaları ve daha fazla eşya paylaşmalarıdır.
3-Bit bir hayvandan geçmez.
Bitler türlere özgüdür. İnsanda oluşan kafa biti hayvana, hayvanda olan bit insana bulaşmaz.
Bitlendiyseniz ne yapmalısınız? Bit nasıl tedavi edilir?
Eğer bitlendiğinizi düşünüyorsanız doktorunuzu arayınız ya da eczacınıza danışınız. Doktorunuz, bitleri öldürmek için ilaçlı bir şampuan veya losyon önerebilir. Bunlar reçetesiz (OTC) veya reçeteli tedaviler olabilir. Bitten kurtulmak zor olabilir. Tedaviye başladıktan 2 hafta sonra hâlâ bit sorununuz varsa doktorunuzu bilgilendirin. Bitler böceklerdir, bu nedenle bitler için tedaviler temel olarak böcek öldürücü şampuanlardır. Bu sebeple de aşırı kullanımdan kaçınmak gerekir. Hekim önerisi ne kadar ise o şekilde kullanılmalıdır. Tedavi bittikten sonra kaşıntılar birkaç gün daha sürebilir.
Eğer kimyasal tedavi istemiyorsanız bunu doktorunuza belirtin. Bit için bazı doğal tedavi yöntemleri de vardır. Yine de ilaçsız tedavi alternatifi olan sık bir tarakla saçı ıslakken taramak, yağ sürmek, sirkeli su ile yıkayarak taramak vb. öneriler tek başına pek işe yaramamaktadır. Bit tedavisinde kullanılan özel bit taraklarını eczanelerde bulabilirsiniz. Halk arasında petrol ürünü sürmek gibi birtakım söylentiler dolaşır. Bunu sakın uygulamayın! Zira petrol ürünleri vb. sizi veya çocuğunuzu zehirleyebilir. Ayrıca ufak bir kıvılcımda yanabilir. Çok tehlikelidir.
Bitleri öldürmek için kullanılan ilaçlar temel tedavi yöntemidir. Saçlı deriye bölgesel olarak krem, losyon veya jel şeklinde uygulanır. Saçlar ıslatılıp şampuanlandıktan sonra durulanıp havlu ile kurulanır. Daha sonra kuru ve temiz olan tüm saçlı deriye bahsedilen ilaç uygulanıp 10 dakika kadar beklenerek durulanır. İlk uygulamadan 7-10 gün sonra tedavi tekrarı edilebilir. Bu yumurtalardan yeni çıkmış larvaları öldürmek için gerekir.
İlaçsız bit tedavisi
Islak tarama yöntemi
Saçların bit tarağı ile taranması yani ıslak tarama, bitleri uzaklaştırmada etkili bir yöntemidir. Saçlar ıslatıldıktan sonra zeytinyağı vb. bir kayganlaştırıcı uygulanarak saçlar sık dişli taraklarla yaklaşık 15-30 dakika süreyle taranır. Bu tarama işlemi 2 hafta kadar her 3-4 günde bir bitler tamamen uzaklaşıncaya kadar tekrarlanır. Bitler suya maruz kaldıklarında geçici olarak hareket etmediklerinden tarama ile daha kolay uzaklaştırılırlar. Bu yöntem çok küçük çocuklar ve kimyasal kullanmak istemeyenler için iyi bir alternatiftir. Bunun dışında tararken mayonez, vazelin, sirke vb. malzemeler öneren bazı yazılar vardır ancak bunların kanıtlanmış bir faydası yoktur.
Bit ilacı kullanırken dikkat etmeniz gerekenler.
• Saça ilacı uyguladıktan hemen sonra saç kurutma makinesi kullanmayın. Kullanılan bazı ilaçlar ısı ile saçların alev almasına sebep olabilir.
• Bit ilacını kullanmadan önce saç kremi veya kremli şampuan kullanmayın.
• Bitlerden kurtulmaya çalışmak için böcek ilacı gibi spreyler kullanmayın. Bunlar son derece zehirli olabilir.
• Bir kerede birden fazla bit ilacı kullanmayın.
Aşağıdaki durumlarda doktorunuzu en kısa sürede arayın!
• Kafa derisi kırmızı ve hassas olduğunda
• Kafa derisi kabuklu ve sızlıyorsa
• Lenf bezlerinde şişme varsa (Özellikle boyun çevresi ve koltuk altları)
Bunlar bir enfeksiyon olduğunu gösterir ve tedavi edilmesi gerekir.
Bitin evdeki diğer kişilere yayılmasını önlemek için neler yapılabilir?
Bit nasıl tedavi edilir konusundan sonra gelen diğer önemli nokta bitin yayılması nasıl engellenir olmalıdır.
• Son zamanlarda evde bitlenen biri varsa yatak çarşaflarını ve giysileri yıkayın. Çok sıcak su kullanın 60 ° C ve üzeri. Kurutma makineniz varsa sıcak ayarda kurutun.
• Yıkanamayan eşyaları kuru temizlemeye verin ya da en az 3 gün ağzı kapalı poşetlerde bekletin.
• Halıları ve mobilyaları süpürün, araba koltukları dahil. Sonra elektrik süpürgesinin torbasını çıkarıp atın.
• Taraklar, tokalar vb. 1 saat boyunca alkol veya ilaçlı şampuan ile yıkayın. Çok sıcak suda da yıkayabilirsiniz.
• Aynı evde yaşayan aile bireyleri de dikkatli olmalıdır. Gözden kaçan bit tekrar tekrar bitlenmeye sebep olabilir.
Bitten korunma yolları nelerdir?
• Okulda kafa kafaya temastan kaçınmaya çalışın.
• Tarak, fırça, şapka, eşarp, bandana, kurdela, toka, saç tokası vb. kişisel eşyaları başkalarıyla paylaşmayın.
• Ailenizde veya okulda bir insanın bitleri varsa size veya çocuğunuza geçip geçmediğini her 3 -4 günde bir kontrol edin.
• Çocuğunuzda bit varsa okula haber verin. Hekiminiz size rapor hazırlayacaktır. Okula yayılmaması için genellikle çocuğun tedavi süresince evde istirahati istenir.
Kaynak: AAP, Türk Dermatoloji Derneği
