Bahar ayları polen duyarlılığı olan çocuklar ve aileleri için mevsimsel alerjik rinit bulgularını artıracağından, endişe yaratabilir. “Mevsimsel alerjik rinit, polenlerin havada bol miktarda olduğu dönemde, burnun iç yüzeyini döşeyen dokuda meydana gelen iltihabi reaksiyonu tanımlamak için kullanılır. Hastalık genellikle küçük yaşlarda başlasa da, ileri yaşlarda da görülebilir. Burunla birlikte, gözlerde de etkilenme olabildiğinden, “bahar nezlesi” olarak da adlandırılmaktadır.” diyen Koç Üniversitesi Hastanesi, Çocuk Alerji Uzmanı Doç. Dr. Betül Büyüktiryaki, alerjik rinit hakkında bilgiler verdi.
Alerjik rinit belirtileri ve tanısı nasıldır?
Alerjik rinitli çocuklarda, polenlere maruz kaldıktan kısa bir süre sonra hapşırma, burunda kaşınma, burun akıntısı ve/veya burun tıkanıklığı görülür. Çocuklar sık sık burunlarını yukarı doğru sildikleri için, bu harekete “alerjik selam” denir ve bu hareket nedeniyle burnun üstünde yatay bir çizgi oluşabilir. Bu hastalığa genelde göz nezlesi de (alerjik konjonktivit) eşlik ettiğinden, gözlerde kızarıklık, kaşınma ve sulanma görülebilir. Burun tıkanıklığı ve damarlardaki dolgunluk göz altlarında şişliğe ve koyulaşmaya neden olur. Geniz akıntısı, baş ağrısı ve öksürük de eşlik edebilir. Burun tıkanıklığı nedeniyle çocuklar geceleri çok kez uyanır ve sabahları da yorgun kalkarlar. Yorgunluk, algılama güçlüğü, uyku bozuklukları günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir.
Polen mevsiminde atopik dermatit (egzama) olan çocukların şikayetleri artabilir. Piknik yapmak üzere polenlerin çok olduğu bölgelere gidilirse, duyarlılığı olan çocuklarda ürtiker (kurdeşen) gelişebilir. Alerjik rinitli hastaların %10-40’ında astım bulguları eşlik edebilir veya astımı olan çocuklarda hastalığın kontrolü bozulabilir. Bu nedenle, polen mevsiminde uzun süreli öksürüklerde çocukların mutlaka muayene edilmesi gerekir.
Alerjik rinitin tanısında en önemli şey, hastanın öyküsüdür. Belirtilerin ne zaman, ne ile karşılaşıldığında ve nasıl ortaya çıktığı sorgulanmalıdır. Açık havada polenlere maruz kalındığında burunda kaşıntı, hapşırma, berrak burun akıntısı oluyorsa, bahar nezlesi düşünülmelidir. Kandan yapılan alerjen seviyesi ölçümü ve deriye uygulanan alerji testleriyle çocuğun hangi partiküllere alerjisi olduğu saptanabilir.
Bunları yapmak şikâyetleri azaltabilir
Alerjik rinitin tedavisinde alerjenden kaçınma önceliklidir. Bu nedenle, polen sayısının arttığı ilkbahar ve yaz başında bahar nezlesi olan kişilerin açık havadaki faaliyetlere ayırdıkları zaman dilimini azaltmaları önerilir. Ayrıca, evlerin kapı ve pencerelerinin kapalı tutulması, arabayla seyahat ederken camların kapalı tutulması, evde ve arabada klimanın tercih edilmesi, gözleri korumak amacıyla güneş gözlüğü takılması, mümkünse rüzgarlı havalarda dışarıya çıkılmaması, eve gelindiğinde duş alınıp kıyafetlerin değiştirilmesi, giysilerin polen mevsiminde açık havada kurutulmaması, burnun dış kısmına ve göz çevresine çok ince bir tabaka vazelin sürülerek polenlerin girişine engel olunması, zorunlu hallerde yüz maskesi kullanılması gibi bazı önlemler çocuğunuzun şikayetlerini azaltabilir.
Alerjik rinitin tedavisinde burna uygulanan burun spreyleri ve ağızdan alınan şurup ya da tabletlerle yakınmalar kontrol altına alınabilir. Alerjik hastalığın şiddeti ve hastanın durumu değerlendirilerek ilaç tedavilerinin doktor tarafından düzenlenmesi önerilir. İlaç tedavisine rağmen şikayetleri kontrol altına alınamayan bazı hastalarda ise, alerji aşı tedavisi (immünoterapi) yapılması gerekebilir.
Bu bitkilerin polenleri alerjik rinite sebep oluyor
Çapları 10-100 μm boyutunda değişen polenler bitkilerin çiçeklerinde bulunur ve rüzgar veya böceklerle taşınırlar. Çiçeksiz bitkilerden kaynaklanan polenler miktar olarak fazladır ve rüzgarla taşınır, böylelikle çok uzaktaki kişileri bile etkileyebilir. Çiçekli ve kokulu bitkilerden kaynaklanan polenlerin miktarı azdır ve böceklerle taşınır, ancak kişinin etkilenmesi için direkt temas gerekir. Rüzgarla taşınan polenler mevsim boyunca havada asılı kalabilirler.
Polenler ağaçlar, çayır otları ve yabani otlar olmak üzere 3 kaynaktan köken alırlar. Ağaçlar çoğunlukla kış sonu ve bahar başında polen oluşturur. Servi, ardıç, mazı, çam ağacı, huş ağacı, zeytin ağacı örnek olarak verilebilir. Çayır polenleri yaygın olarak bulunur, bahar sonu ve yazın başlangıcı arasında polen üretirler. Ayrık otu, domuz ayrığı, çim otu, çayır kelp kuyruğu sık görülen alerjenik çayır otlarıdır. Yabani ot polenleri ise, yaz ortasından başlayıp sonbahara kadar alerjik rinit şikayetlerine neden olur.
