Ana SayfaÇocukÇocuk SağlığıÇocuğunuzu spora başlatmadan önce dikkat!

Çocuğunuzu spora başlatmadan önce dikkat!

-

Spor yapmak çocukların ruhsal ve fiziksel gelişimleri için çok önemli. Bununla birlikte çocuğunuzu spora başlatmadan önce onun sağlığı açısından dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var. Çocuğun yaşına, gelişimin uygun spor dalının seçilmesi küçük bedenlerine zarar vermeden spor yapılması gerekiyor. 2 – 3 yaş çocuğunun yapabileceği spor dalları ile 4 – 6 yaş grubu, 7 – 10 yaş grubu spor dalları farklılıklar göstermektedir.

Çocuğunuzu spora başlatmadan önce dikkat!

Çocuğunuzu spora başlatmadan önce hazır olup olmadığını nasıl anlarsınız?

Sağlıklı olan hemen hemen her kişi her yaşta her spor/egzersiz ve fiziksel aktiviteye başlayabilir. Burada ana kural yüklenme şiddetinin belirlenmesidir ki bu husus iyi antrenörlere düşer. Her ne kadar çocukların yaşlarına göre ideal sporlar olsa da bu durum, üst düzey performans belirtisi için çizilmiş şablonlardır. Genel sağlık, eğlence ve gelecek için bunların hemen hemen hiç önemi yoktur. Bir spora başlayan çocuk, akranlarından çok hızlı bir gelişme gösteriyor ise kendinden daha büyüklerle, ya da yavaş gelişme gösteriyorsa daha küçüklerle program yapabilir, bu açıdan eğiticilerin çocuğun gelişimi iyi izlenmesi ve gereken düzenlemeyi yapmalıdır.

Çocuk en erken kaç yaşında ve hangi branş ile spor yapmaya başlamalı?

Olimpiyatlara katılan sporcuların yaşlarının küçüldüğü ve bu duruma gelebilmek için de çocukların çok erken yaşlarda spora başladıkları bilinmektedir. Bu sporun bir yaşam tarzı olarak çocuğun hayatına girmesi açısından bir avantaj olmasına karşın, uzun spor yaşı başta sağlık ve eğitim olmak üzere birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Performans sporcusu olmayı hedefleyen aileler içim belirli sporlara katılma başlama yaşı verildi ise de daha önce söylendiği gibi herkes her yaşta spora başlayabilir. Performans hedefi ile spora başlayan çocuklara da, erken yaşta spora özel antrenmanlar yapmak yerine daha temel ve teknik üzerine yoğunlaşmalıdır. Öte yandan çocukların takvim yaşları ile fizyolojik yaşları uyumsuz olabilir, dolayısı ile spor tercihlerinde aşağıda her ne kadar takvim yaşına göre bir değerlendirme yapılsa da fizyolojik yaşta mutlaka göz önüne alınmalıdır.

2–3 Yaş

Koşma, yakalama, zıplama temel hareketleri yapabilirler. Dolayısı ile spor tercihleri bunları içeren bahçede koşma, yürüme, dans etme, suda gözetim altında oynama, ciddi deneyimli kişiler eşliğinde jimnastik seçilebilir.

4–6 Yaş

Dans etme, yüzme, jimnastik, ip atlama, elim sende, sek sek, üç tekerlekli bisiklete binme seçilebilir. Altı yaşından sonra çocuklarda güvenli ve kontrollü hareket yapma yeteneği gelişir.

7–10 Yaş

Jimnastik, yüzme, futbol, basketbol, voleybol, hentbol, bisiklet, tenis yüzme gibi sporlarla ilgili temel eğitimin yanı sıra daha ileri egzersizlere ve bunların birleşimini içeren sporlara başlayabilirler.

10 Yaş sonrası

Daha önceki yaşlarda başladıkları sporları daha organize olarak yapmaya devam ederken, atletizm, güreş ve küreğe başlayabilirler. Birkaç yıl sonra ise daha çok kuvvet gerektiren sporlara boks, tekvando, karateye başlamak uygundur.

Her çocuk her sporu yapabilir mi? Bir çocuğa “Benim oğlum futbolcu olacak” şeklinde bir dayatma ne derece doğru?

Eğer sağlık ile ilgili engelleri yoksa kesinlikle her çocuk her sporu yapabilir. Burada en önemli ölçüt çocuğunuzun ilgi duyduğu, arkadaşları ile eğlenebildiği ve sizin kolaylıkla getirip-götürebileceğiniz bir spor kulübü hedef olmalıdır. Eğer seçilen kulüp doğru ise ilk etapta seçilen sporun ne olduğunun; futbol, basketbol, voleybol, jimnastik, koşu, yüzme, tenis olmasının, seçilen sporun takım ya da bireysel spor olmasının çok bir önemi yoktur. Çünkü çoğu sporda temel hareketler bir birinin çok benzeri olup sporlar içinde geçiş yapılabilmektedir. Burada ailenin ilk hedefi değil, ailenin imkânları, çocuğun istekleri, antrenörün çocuklara sahip çıkarak onları yönlendirmesi önem kazanmaktadır.

Spora başlanmadan önce yaptırılması gereken sağlık kontrolleri neler?

Eğer çocuğunuzun bilindik kronik hastalığı, spora katılım öncesi bir sağlık sorunu, ailede 50 yaşından önce kardiyak problemlerden ya da bilinmeyen bir nedenden hayatını kaybetmiş kimse yoksa ve sürekli bir hekim kontrolünden (en son muayenesinden bu yana en fazla 6 ay) geçiyorsa, spora başlamadan önce yeniden sağlık muayenesinden geçmesine gerek yoktur. Eğer çocuğunuzun akut veya kronik bir hastalığı var ise spora başlamadan önce mutlaka ilgili hekim tarafından gözden geçirilmelidir. Bu muayenede de iyi bir hikâye alma ve düzgün bir muayene çoğunlukla yeterlidir. Gerektiği durumlarda bir takım kan tetkikleri ve kalp testleri gerekebilir.

Yapılacak muayenede rutin bir şekilde kan tahlili, EKG, akciğer filmi, ekokardiyografi istemek yerine hekimin saptadığı muayene bulgularına göre tetkik yaptırmak daha doğrudur

Spor yaparken sakatlanmaları önlemek ve spor emniyeti açısından nelere dikkat etmek gerekli?

Öncelikli spora başlayan çocuklarda doğru tekniğin öğrenilmesi hedeflenmelidir, unutulmamalıdır ki spor yaralanmalarının çok önemli bir kısmının altında kötü teknik yatar. Doğru teknik öğrenildikten sonra çocukların hareketleri daha hızlı, kuvvetli ve etkin yapması için çocuklara düzgün bir antrenman planı yapılmalı ve çocuklara iyi ısınma, soğuma öğretilmelidir. Ayrıca daha önce de belirtildiği gibi kazanmak ana hedef olmamalıdır, bu şekilde yetiştirilen çocuklar sonuca gitmek için istenmeyen birçok şeyi yapabilmektedirler. Bunların yanı sıra spora özel koruyucu ekipman; kask, dişlik, tekmelik vb. mutlaka kullanılmalıdır ve koruyucular standartları karşılamalıdır.

Spor yapan çocuklara antrenman yaptırılırken nelere dikkat edilmeli?

Sporda kazanmanın ana hedef olduğu aileler, istemeden de olsa yanlış yöne sürükleyebilirler. Unutulmamalıdır ki maçların sonunda biri yenecek, diğer yenilecektir ve bunu olgun bir şekilde karşılamak çok önemlidir. Bu yüzden ailelerin sabırlı, sakin ve düzenli olarak çocuklarını desteklemeleri, çocuklarını kazanmadan öte yarışmanın keyfine varmayı, onların ellerinden gelenin en iyisini yapmaya teşvik etmesi gerekir.

Çocuğunu spora başlatmak isteyen ebeveynlere tavsiyeleriniz var mı?

Ebeveynler önce kendileri spor/fiziksel aktivite veya egzersiz yapıp çocuklarına iyi örnek olmalıdırlar. Çocuğunu bir spora yazdırmayı planlayan aile, illaki fiziksel testler sonu buna karar vermemelidir. Öncelikli olarak çocuğunun o sporu sevmesi, eğer sevmiyorsa çocuğa bu sporu sevdirebilmenin yollarının aranması gerekir. Eğer her şeye rağmen, çocuğunuz bu sporu sevmediyse ona başka bir sporu deneme fırsatı verilmesi gerekir. Biliriz ki çocuklarımız da bizim gibi sevmediği işleri çok zor yaparlar. Buna karşı çocuklarımızın ömür boyu egzersiz yapmasını istiyorsak, onların bu tip işlerden mutlaka keyif alması ve buna giderken çok istekli olması gerekir. Bu yüzden çocuğu aynı anda birden fazla spor dalının yapıldığı bir spor kulübüne götürmelisiniz. Çocuğunuz bir sporu kesinlikle sevmedi ise sevebileceği alternatif sporları yaratmak uygun olacaktır. Ayrıca gittiği yerin evine yakın olması da sporun devamlılığı açısından önemlidir. Çocuğumuzu spora bir hafta götürüp, sonraki hafta götüremezsek gereken alışkanlığı kazanamaz ve devamlılık sağlanamaz. Fiziksel özelliklerine göre spor seçmenin önemi biraz daha geridedir ama çocuklar genelde başarılı oldukları şeyleri sever ve devam etmek isterler. Dolayısı ile eğer imkânınız var ise, çocuğun fiziksel özelliklerine uygun sporları seçmek, kısmen daha başarılı olmalarını sağlayarak, daha çok katılımını sağlayabilir.

Prof. Dr. Tolga Aydoğ

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı, Spor Hekimi