Çocuklarda karaciğer büyümesi (Hepatomegali) nasıl gelişir?

Çocuklarda karaciğer büyümesi (Hepatomegali), doğumdan itibaren hemen hemen her yaşta görülebilen bir durumdur. Bulgu doğrudan karaciğere ait nedenlerle ya da pek çok sistemik hastalıkla birlikte ortaya çıkabilir. Çocuklarımızın sağlıklı beslenmesi dikkat ederek yağ depolanmasına bağlı sebeplerden oluşan karaciğer büyümesinin önüne geçebiliriz.

Çocuklarda karaciğer büyümesi (Hepatomegali) nedenleri nelerdir?

1. Karaciğerdeki hücrelerin çoğalma ya da büyümeleri
a. Depolanmalar:

• Yağ depolanması (karaciğer yağlanması): Beslenme bozukluğu, obezite, damar yoluyla beslenme, diyabet, metabolik karaciğer hastalıkları, kistik fibrozis, Reye sendromu gibi.
• Lipid depolanması (Lipid depo hastalıkları): Gaucher Hastalığı, Nieman Pick Hastalığı, Wolman Hastalığı gibi.
• Glikojen depolanması: Glikojen depo hastalıkları
• Diğer: Wilson Hastalığı (bakır depolanması), hemokromatozis (demir depolonması), amiloidoz (amiloid depolanması), alfa 1 antitripsin eksikliği, siroz sayılabilecek depolanma bozukluklarıdır.

b. Enfeksiyonlar:

• Viral hepatitler (Bulaşıcı sarılıklar); hepatit A, hepatit B, hepatit C
• Bakteriyel enfeksiyonlar; sepsis, karaciğer apsesi, kolanjit
• Paraziter enfeksiyonlar; kist hidatik, amip apsesi
• Toksik nedenler, ilaçlar, zehirler

c. Otoimmün hastalıklar (bağışıklık sistemi bozuklukları):

Otoimmün hepatit, sklerozan kolanjit, lupus, sarkoidoz gibi.

d. Tümörler:

İyi huylu tümörler, kistler, kötü huylu tümörler, metastazlar.

2. Damarsal alanın genişlemesi

a. Karaciğer içi: Veno oklusiv hastalık (damar tıkanıklığı)
b. Karaciğer dışı: Kalp yetmezliği, perikard (kalp zarı) tamponadı, konstriktif perikardit (kalp zarı iltihabı), Budd Chiari Sendromu

3. Safra yollarında genişleme

Doğuştan hepatik fibrozis, Karoli hastalığı.

Büyümeye neden olan hastalık karaciğer dışı bir durumsa

Durumun tedavi edilmesiyle karaciğer normal boyutuna gerileyebilir. Doğrudan karaciğere ait hastalıklarda da tanı konulduktan sonra uygulanacak tedavilerle gerileme sağlanabilir. Karaciğer boyutlarının izlenmesi, hastalığın seyri ve tedaviye verdiği yanıtı değerlendirmek açısından da önemlidir.
Büyümüş karaciğerde ağrı da varsa bulaşıcı viral hepatitler, hızlı gelişen kalp yetmezliği ve karaciğer apsesi öncelikle düşünülmelidir.

Karaciğer yağlanması nasıl teşhis edilir?

Karın bölgesine yapılan elle muayene, ultrasonografî, karın röntgenleri ya da karın tomografisinde saptanabilir. Karaciğer büyümesi olan bir hasta değerlendirilirken, detaylı öykü ve fizik muayeneden sonra, tam kan sayımı, karaciğer fonksiyon testleri, hepatit belirteçleri, karın ultrasonografisi (USG), karın bilgisayarlı tomografisi (BT) gibi radyolojik tetkikler ve karaciğerden yapılacak iğne biyopsisi gerekebilir. Hastada, tüm bu yöntemler ve gereğinde daha detaylı incelemelerle karaciğer büyümesinin nedeni mutlaka belirlenmelidir.