Aileleri çok endişelendiren bir konu olan lenf bezi büyümesi, vücudumuzun çeşitli yerlerinde yer alan lenf bezlerinin çeşitli nedenlere bağlı olarak büyümesidir. Ancak bazen lenf bezi büyümeleri nedene yönelik tedavi yapılmasına karşın küçülmeyebilir. Bu durumda ileri tetkiklerin yapılması gerekir.
Yenidoğanlarda lenf bezi büyümesinin çok dikkatle ele alınması ve tedavi edilmesi önemlidir. Yetişkinlerde ise nedene yönelik tedaviye rağmen iki haftadan fazla büyümenin devam etmesi durumunda başka tetkikler de yapılması gerekir.
Lenf bezlerinin görevi nedir?
Lenf bezinin ilk görevi vücudun bağışıklığını sağlamaktır, lenf bezleri vücuttaki savunma noktalarıdır denilebilir. Lenf bezleri, vücutta bir enfeksiyon oluştuğunda birtakım hücrelerin kana salınmasıyla alarma geçerek vücudun savunma sistemini koruma görevini yerine getirirler. Bazen bir diş enfeksiyonu, ağız içi enfeksiyonları hatta diş çürükleri gibi çoğu insanın fark etmediği durumlar bile lenf bezlerinin büyümelerine yol açabilir.
Vücutta hangi bölgelerde lenf bezleri bulunuyor?
Lenf bezlerinin bazılarını elle fark edebildiğimiz gibi, bazılarını elle fark etmemiz mümkün olmayabilir. Lenf bezlerinin bulunduğu bölgeleri şöyle sıralamamız mümkün:
- Boyun bölgesinde (ön ve arka olarak ikiye ayırıyoruz).
- Çene kemiğinin altında.
- Çenenin ön bölgesinin altında.
- Kafanın arkasında.
- Kulak arkasında ve kulak önünde.
- Göğüs boşluğunun içinde.
- Köprücük kemiklerinin üstünde.
- Koltuk altında.
- Karın ve kolların içinde.
- Kasıklar ve diz arkasında oluyor.
Lenf bezi büyümesi nedir?
Lenf bezlerinin sayı, sertlik ve hacim açısından olması gerekenden farklı duruma gelmesine lenf bezi anormallikleri diyoruz. Bu her zaman büyüme şeklinde de olmayabilir. Bazen kızarıklık, bazen sertleşme, bazen de sayılarının artması da anormallik olarak kabul edilir.
Lenf bezleri neden büyür?
- Lenf bezleri en sık enfeksiyonlara bağlı olarak büyüyor. Ardından da kanser ve kan hastalıklarına bağlı nedenler geliyor.
- Kendi içindeki lenfoid hücrelerin selim bir nedenden dolayı çoğalması lenf bezini büyütebiliyor.
- Enfeksiyon sırasında dışarıdan gelen iltihabi hücrelerin istila etmesiyle de büyüme olabiliyor.
- Vücuttaki metastatik hücrelerin sıçramasıyla büyüyebiliyor.
- Metabolik hastalıklarda glikoz, yağ ve protein metabolizması bozuksa lenf bezleri büyüyebilir. Depo hastalıkları, bağışıklık sisteminin kendine yönelik reaksiyonuna bağlı hastalıklar da büyümeye yol açıyor.
- Lenf bezlerinin büyüme nedenleri arasında en çok virüs enfeksiyonları bizi ilgilendiriyor. Halk arasında öpücük hastalığı olarak bilinen hastalıkla da lenf bezleri büyüyor. Bu hastalık sıklıkla bademcik enfeksiyonu ile karıştırılıyor. Hastalık nedeniyle gereksiz yere antibiyotik kullanılıyor, boyundaki lenf bezleri büyüyor, bademcikler büyüyor ve bembeyaz oluyor, hastanın karaciğer ve dalağını da büyütüyor.
- Bu hastalığın dışında sitomegalovirüs, su çiçeği, kızamık, kızamıkçık, HIV virüsleri de lenf bezlerini büyütebiliyor.
- Halk arasında beta mikrobu olarak bilinen bakterinin varlığında da lenf bezlerinde büyüme meydana geliyor.
- Akut lösemi, lenfomalar, solid tümörler, baş boyun bölgesi tümörlerinin yanı sıra, lupus hastalığı, romatoit artrit, sara ilaçlarından fenitolin, metabolik hastalıklarda kullanılan maddeler, bazı antibiyotikler de lenf bezlerini büyütüyor. Bunlar da kanserle karışacak kadar büyüyorlar.
- Tüberküloz, kedi ve köpeklerden insana geçen bazı protozoal etkenler nedeniyle, ve yine mantarlardan dolayı da büyüme oluyor.
Lenf bezleri büyümüş hastaya yaklaşım nasıl oluyor?
- Lenf bezi baş boyun bölgesinde bulunduğunda çapı iki cm’e kadar olanları patolojik saymıyoruz. Çünkü baş ve boyun bölgesi çok fazla enfeksiyonun olduğu bölgelerdir.
- Kasık bölgesindeki altındaki lenf bezleri büyüdüyse, bu bölge bakterilerden yoğun bir bölge olduğundan dolayı 1,5 cm’ye kadar olan büyümelerde de çok endişelenmeyiz.
- Koltuk altında < 1 cm olan lenf bezi büyümelerini normal kabul edebiliriz
- Eğer kafa arkasında ve ensenin üzerindeki lenf bezi büyüyorsa, buradaki lenf bezleri çok küçük olduğundan dolayı genellikle endişelenecek bir durum olmaz.
- Lenf bezine bakarken büyük mü, sert mi, içinde iltihap var mı yok mu, sayısı gibi kriterlerimiz vardır. Lenf bezlerinın yapışık olup olmadığını inceleriz. Ayrıca lenf bezlerinin zaman içindeki seyrini inceleriz, küçülüyor mu büyüyor mu bakarız.
Yenidoğanda lenf bezi büyümesi varsa ne yapılması gerekiyor?
- Yenidoğanda lenf büyümesinin meydana gelmesi her zaman anormaldir, hiçbir zaman büyümemesi gerekir ve daima araştırılması önem taşıyor.
- Lenf bezlerini araştırırken hastayı incelemenin yanı sıra, hastanın kullandığı ilaçların araştırılması da lazım. Hastada ateş olup olmadığı, kilo kaybı var mı yok mu, gece terlemesi, seyahat etmiş mi, böcek ve sinek sokması gibi sorunlar yaşamış mı diye de araştırmakta fayda vardır.
- Kolun iç kısmında 5 mm’nin üzerinde lenf bezi büyümesi sıkıntı yaratabileceğinden araştırılmasında yarar vardır.
- Lenf bezinin yeri önemlidir, sol köprücük kemiğinin üstünde çıkan herhangi bir lenf bezi karın içinde kanser olduğunu, sağ tarafında çıkan ise akciğer bölgesinde kanser olduğunun habercisi olabilir.
- İlk planda boğaz enfeksiyonu varsa boğaz kültürü, tam kan sayımı, antibiyotik tedavisi veriliyor. 10-14 günlük tedaviden sonra boğazdaki, boyundaki lenf bezi küçülmüyorsa daha ileri araştırmalar yapılıyor. Ultrasonografi yapıyoruz, lenf bezinin karakterini anlamaya çalışıyoruz. Elimizle fark edemediğimiz başka lenf bezi büyümeleri var mı bakıyoruz. Ultrason da tedaviye yardımcı olamıyorsa lenf bezi giderek büyüyorsa buna biyopsi uygulamak gerekiyor, en uygun lenf bezini tam olarak çıkartıp patolojiye ve ilgili laboratuvarlara göndermek gerekiyor. İnce iğne biyopsisi çok uygun değil. Lenf bezlerinin tamamen çıkarılması lazım. Kanserle ilgiliyse uygun tedavi yapılması gerekiyor.
Lenf bezleri cerrahi olarak alındığında hastaya sorun yaratıyor mu?
Fazla sayıda lenf bezi olduğu için, çıkarılanın görevini hemen başkası üstleniyor. Lenf bezinin incelenmesi sonucunda tanı konuluyorsa uygun tedavi verilmesi gerekir. Enfeksiyonsa hekime zamanında başvurulmalıdır. Lenf bezi büyümesi sebebiyle hastaneye gelen hastaların yüzde 90-95’inden kötü bir şey çıkmıyor. Bu da işin sevindirici yönüdür. Lenf bezi büyümesi meydana geldiğinde sorun yetişkin bir kişideyse, iç hastalıkları, enfeksiyon ve KBB uzmanına başvurulabilir. Çocukta geçmeyen lenf bezi büyümelerinin bir çocuk hematoloji-onkoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir.
