Toplum olarak internette oldukça uzun süre geçiriyoruz. Bu sürenin büyük bir kısmını sosyal ağlar ve oyunlar kaplıyor. Akıllı telefonların yaygınlaşması ile 2016 yılında mobil mecralarda günde ortalama geçirdiğimiz süre 132 dakika ile TV’deki 111 dakikayı geçti. Her gün ortalama 150 defa baktığımız telefonlarımız hayatımızın ayrılmaz bir parçası durumunda. Hâl böyle olunca bir takım usulsüz işlerin, dolandırıcılıkların, uygunsuz içeriklerin her an karşımıza çıkabileceği internet ortamında güvenlik ön plana çıkıyor. İnternette bir dakikada içinde 35 bin siber saldırı gerçekleşiyor, 21 bin spam e-posta gönderiliyor, 32 bin bilgisayar botnete dahil oluyor, 30 kişinin kimlik bilgileri çalınıyor. Bunları çocuk istismarı, siber zorbalık, şantaj, ölümle sonuçlanan bazı oyunlar takip ediyor.
Özellikle sanal dünyayı çok da iyi kullanmayı bilmeyen ebeveynlerin, çocuklarını ve kendilerini bu mecralarda karşılaşabilecekleri olumsuz deneyimlerden nasıl koruyacaklarını öğrenmeleri gerekiyor. Çünkü bilişim suçları sokakta yaşanabilecek saldırılardan daha az değil. Bu suçlar arasında; Bilgisayar sistemlerine ve servislerine yetkisiz erişim, bilgisayar yoluyla dolandırıcılık, kişisel verilerin kötüye kullanılması, sahte kişilik oluşturma, yasa dışı yayınlar, terörist faaliyetler, çocuk istismarı, hacking, fuhuşa teşvik, tehdit, şantaj, uyuşturucu satışı, kumar yoluyla borçlandırma, kumara alıştırma vb. daha pek çok konu var.
Çocukları internet ortamındaki tehlikelerden nasıl koruyabiliriz?
Korunmanın ilk yolu bilgilenmek. Okumak ve öğrenmek. Önce ebeveynlerin gelişen teknolojiyi takip etmeleri ve gerekli temel bilgileri öğrenmeleri gerekiyor. Eğer “Ben teknolojiden anlamıyorum?” diyerek kenara çekilirseniz hem kendi hem de çocuğunuzun güvenliğini tehlikeye atmış olursunuz. Bu sözüm teknolojiden anlayabilecek eğitimi olup da konuyu hafife alarak ilgilenmeyenlere. Bir de gerçekten eğitimi, sosyal durumu nedeniyle sanal dünyadan haberdar olmayanlar var. Onların alacağı en basit önlem ise çocuklarının kendi yanlarında en azından aynı odada internette vakit geçirmesini temin etmeleri olabilir. Böylelikle ekranda açılan sayfaları görerek en azından birtakım görüntülerden içerik hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Bilen başka kişilerden, internet sağlayıcılarından yardım talep edebilirsiniz.
Güvenlik için alınması gereken en temel tedbirler
1- Çocuğunuzun internette geçireceği süreyi belirleyin. (Örn: Günde 1 saat oyun 1 saat ödev vb)
2- Sizinle aynı odada bilgisayar, tablet, telefon kullanmasına özen gösterin. Müdahaleci olmaktan ziyade paylaşımcı olun ki size ne yaptığını kendi göstersin. Aksi halde izlendiğini düşünerek saklama yoluna gidebilir.
3-Eşiniz ile futbol maçı izleyebiliyorsanız çocuğunuz ile de sanal oyun (box, pc, mobil oyun) oynayabilirsiniz. Babalar için de aynı durum geçerli. Böylelikle kontrol sağlamış olursunuz.
4- Sosyal medyada mümkün olduğunca geç yaşta hesap açmasını sağlayın. Eğer bir hesabı var ise tanımadığınız kişilerle sohbet etmemesini, gelen arkadaşlık tekliflerini kabul etmemesini, kişisel bilgilerini tanımadığı kişilerin görebileceği şekilde yayınlamamasını sebeplerini yaşına uygun anlatarak öğretin.
5- Internet ortamında bulduğunuz bir bilginin kaynağının güvenilir olup olmadığını sorgulayın. Bilgiyi arama motorlarına yazarak başka kaynaklardan da kontrol edin.
6-Sosyal medyada duygularınızı hedef alan paylaşımları yapmadan önce muhakkak doğru olduğundan emin olun. Olamıyorsanız paylaşmayın.
7-İnternet ortamında zararlı, uygunsuz içerikler ile karşılaştığınızda nasıl şikâyet edebileceğinizi öğrenin ve çocuğunuza da öğretin. Yaşı küçük ise size bilgi vermesi yönünde onu teşvik edin.
8- Siber zorbalık tabir edilen taciz, istismar, küfür, argo konuşmalar, uygunsuz fotoğraflar vb. daha pek çok konuyu şikâyet edebileceğinizi unutmayın.
İhbar hattı: www.ihbarweb.org.tr veya 0312 5828282 şikâyet edebilirsiniz. Facebook, Twitter, Instagram gibi pek çok sosyal ağ kendi içinde de şikâyet menüsü bulundurmaktadır. Ayrıca ücretsiz olarak sunulan “Güvenli internet” hizmetten faydalanmanızı öneririm. Bu hizmetten tüm internet aboneleri yararlanabilirler.
Faydalanabileceğiniz bazı bilgilendirici ve yol gösterici kaynaklar ise şöyle;
http://www.guvenlinet.org/tr/
http://www.guvenlicocuk.org.tr/
http://www.guvenliweb.org.tr/
https://www.btk.gov.tr/tr-TR/Anasayfa
Bunlar ile birlikte kendiniz de çocuğunuz ve aileniz hakkındaki paylaşımlarınızda dikkatli davranarak güvenliğinizi arttırabilirsiniz. Sosyal paylaşımların çocuk gelişimindeki psikolojik boyutunu buradan okuyabilirsiniz.
Serap Torun
Kids&Gourmet yayın yönetmeni
