Anne adayları hamilelikleri süresince doğum ve sonrası ile ilgili çevreden pek çok deneyim dinler. Bunların kimi doğru kimi ise abartılmış hikâyelerdir. Gerçekte doğum sonrası neler yaşandığını ise Prof. Dr. Cihat Şen anlattı.
Lohusalık nedir?
Doğumda plasentanın doğum kanalından dışarı atılması ile başlayan ve üreme organlarının hamilelikten önceki durumuna dönmesine kadar geçen 6 haftalık süreye lohusalık denir.
Lohusalık döneminde neler olur?
Lohusalık dönemi annenin hassas olduğu bir dönemdir. Bu dönemde üç önemli değişiklik gerçekleşir. Bunlar;
1-Vajenden “loşi” adı verilen akıntı olur. Doğumdan sonra; plasentanın ayrıldığı yerden dökülen doku parçaları, kan ve serumdan oluşan loşinin akışı 10-15 gün süreyle devam eder. Loşi ilk üç gün kırmızı, 4-5 gün sonra sarımsı pembe, 7-8 gün sonra beyaz renklidir. Bu dönemde temizliğe çok dikkat edilmelidir. Mikrop kapmamak için iç çamaşırı ve kullanılan petler sık değiştirilerek tuvalet ihtiyacını takiben önden arkaya doğru antiseptik bir solüsyonla temizlik yapılmalıdır.
2.Uterus küçülür, Doğumdan 10 gün sonra artık karın duvarında hissedilmez duruma gelir. Doğumdan 2 ay sonra normale döner.
3.Süt salgılanır: Memelerden bebeğin beslenmesi için ihtiyaç duyulan süt salgılanır. İlk üç gün süt miktarı az gelebilir ama bebek emdikçe süt artar.
Emzirmeden önce dikkat edilmesi gerekenler
- Eller yıkanır, meme uçları ılık kaynatılmış soğutulmuş suya batırılmış temiz bir tülbent veya gazlı bezle silinir, kurulanır ve emzirmeye başlanır.
- Her memeden 20 dakikadan fazla emzirilmemelidir.
- Emzirme bittikten sonra meme uçları ılık suyla temizlenip yumuşatıcı bir krem sürülür.
- Bebek emzirildikten sonra memeler tamamen boşalmamışsa bir pompa yardımıyla sağılarak boşaltılmalıdır.
- Yirmidört saat süreyle uygun bir sutyen takılmalıdır.
Doğum sonrası spor yapılmalı mıdır?
Doğum sonrasında, hamilelikte değişen vücut şeklini düzeltmek için spor yapmak hem anneye kendini iyi hissettirir hem de sağlığı açısından olumludur. Hafif egzersizler ile başlanmalıdır. Ağır sporlar yapılmamalıdır.
Egzersizlere ne zaman başlanmalı?
Doğum sonrası egzersizlere normal doğumdan 24 saat sonra başlanabilir. Egzersizler günde 2 kez yapılmalı her hareket iki tekrarla başlayıp on tekrara kadar zaman içerisinde çıkarılabilir. Doğum sezaryen ise ilk günler bol bol yürünmeli egzersiz daha sonraya bırakılmalıdır.
Lohusalık döneminde sık görülen şikâyetler nelerdir?
Lohusalıkta ortaya çıkabilen şikâyetler hastadan hastaya göre farklılık göstermekle birlikte kronik hastalığı olmayan lohusalarda genellikle şunlar görülebilir;
1-Meme başı çatlakları ve iltihapları görülebilir:
Memede çatlak varsa bebek çatlak oluşan memeden emzirilmemeli, süt pompa aracılığı ile boşaltılmalıdır. Çatlağı giderebilmek için çeşitli pomatlar kullanılabilir. Meme de sertlik, şişlik, acı ve kızarıklık oluşması bu durum dikkate alınmalıdır. Çünkü bunlar iltihabi bir durumu gösterir. Mutlaka bir hekime başvurarak, uygun antibiyotik tedavisine başlanmalıdır. Tedavi sağlanıncaya kadar emzirilmez. Memeler, sıcak su ile ıslatılan tülbent uygulanmasını takiben pompayla boşaltılır.
2- Uterus içi enfeksiyonlar olabilir
Kötü kokulu loşi, üşüme, titreme ve yükselen ateş ile ortaya çıkar. Hemen hekime başvurulmalıdır. 10 gün süre ile uygun antibiyotik tedavisi yapılır.
3- İdrar yolu enfeksiyonları
Doğum sırasında idrar yollarının zedelenmesi sonucu idrar yolu enfeksiyonu gelişebilir. Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, ateş, üşüme idrar yolu enfeksiyonunun belirtileridir. Mutlaka tedavi edilmelidir.
4- Toplar damarlar
Bazen bacaklardaki toplar damarlarda pıhtı oluşabilir ve bu damarı tıkayarak iltihaplanabilir. Pıhtı akciğerlere giderek, oradaki damarların tıkanmasına neden olabilir. Bu durum annenin ölümü ile sonuçlanabilecek ciddi bir sorundur. Buna dikkat edilmesi gerekir.
5- Ruhsal sorunlar
Doğumdan sonraki 3. günde annede geçici depresyon denilen lohusalık depresyonu gelişebilir. Geçici depresyon sırasında anne sık sık ağlar, ancak ağlama nedenini açıklayamaz. Bu doğum sonrasındaki hormonal değişikliklerden kaynaklanır. Kısa sürede kendiliğinden kaybolur. Ancak geçmeyen daha uzun süren depresyonlar tedavi edilmelidir. Bu konuda bir psikiyatrist yardımı alınabilir. Bu dönemde çevresi anneye destek olmalı, güven vermelidir. Gebelik sırasında verilecek eğitim ile anne adayının doğum sonrası ortaya çıkabilecek ruhsal problemlerinin önüne geçilebilir.
Lohusaya hastaneden çıkarken neler önerilir?
Lohusa hastaneden taburcu edildiğinde öncelikle en az 1 ay boyunca her gün 1-2 saat dinlenmeli, ev işlerine biraz ara vermelidir. Eve giden lohusa duş yapabilir ancak oturarak banyo yapması mikrop kapabileceği için sakıncalıdır.
Epizyotomi varsa, hekimin önerdiği antiseptik solüsyonla tuvalette önden arkaya doğru temizlik yapılmalıdır. Zorlanmak, çömelmek, ıkınmak sakıncalıdır. İlk bir hafta içindeki 4-5 gün epizyotomi üzerine oturmamalıdır. Meme bakımını, emzirme süresince özenle yapmalıdır.
