Son yıllarda çok sık duyduğumuz Hashimoto, Hipotroid, Hipertroid kavramlarının altında Tiroit hormonları var. Tiroit hormonları hücresel enerji üretimi, protein sentezi, büyüme ve gelişme, psikolojik problemler, cilt ve kemik sağlığı, yumurtlama üzerinde çok etkin hormonlardır.
Hamile kalmadan önce tiroit hormonlarınızı kontrol ettirin!
Çabuk mu yoruluyorsunuz veya çok mu hareketlisiniz, birden kilo mu aldınız ve üzerinize sanki yapıştı mı veya dünyaları yeseniz de kilo alamıyor musunuz, tırnaklarınız çabuk mu kırılıyor, depresyonda mısınız ya da fazla öfkeli mi, bağırsaklarınız çalışmıyor mu veya çok mu hızlı, hamile kalamıyor musunuz? Bütün bunlar ve eklenebilecek daha birçok faktör tiroid hormonlarınızın azlığı veya çokluğu ile ilgili olabilir.
Vücudumuzda metabolik faaliyetleri gerçekleştirmek için hormon olarak adlandırılan çeşitli salgılar var. Bunların her biri kesinlikle çok çok önemli. Konumuz olan tiroit hormonları enerji metabolizması ile ilgili. Aslında sadece enerji metabolizması ile ilgili sınırlamak tiroit hormonlarına haksızlık olur. Hücresel enerji üretiminin yanında protein sentezi, büyüme ve gelişme, nörolojik faaliyetler, psikolojik problemler, cilt ve kemik sağlığı, yumurtlama üzerinde de çok etkin. Tiroit hormonları özellikle anne karnındaki dönem dahil çocuğun zekâ gelişiminde çok etkilidir. Bu nedenle anne adaylarının tiroit hormon değerlerini kontrol ettirmeleri çok kıymetlidir.
Tiroit hormonları boynumuzun ön tarafında bulunan bir bezden salgılanır. Beynimizde hipotalamus denilen bölge, hipofiz bezini, hipofiz bezi de TSH (Tiroit uyarıcı hormon) salgılayarak tiroit bezini denetler. Tiroit bezinden T3 ve T4 kısaltmalarıyla bildiğimiz iki hormon üretilir.
Tiroit hastalıkları:
Troid hastalıklarının birçok çeşidi var, hatta bazı türleri kendi içlerinde de ayrılmakta. Bu yüzden tiroit problemleriyle ilgili şüpheniz varsa mutlaka bir endokrinologdan yardım almanız gerektiğini belirtmeliyim. Bu çeşitler;
- Guatr: Troid bezinin büyümesi
- Nodül: Troid bezinde normal dışı doku oluşumu
- Hipertroid: T3 ve T4 hormonlarının aşırı salgılanması
- Hipotroidi: Troid hormonlarının az salgılanması.
- Hashimoto Troidit: Troid bezi iltihabı
- Graves (Zehirli Guatr): Hipertroidinin en sık rastlanan türüdür.
Bu hastalıkların teşhisi için kanda TSH, serbest T3 ve serbest T4 bakılması, bunun yanı sıra tiroit ultrasonu, troiditten (Hashimoto) şüpheleniliyorsa kanda anti TPO bakılmalıdır ve pek tabi bunların hepsine doktorunuz muayenenizden sonra karar verecektir.
İyot:
Tiroit bezi “iyot” minerali ile T3 veT4 üretir. T3’te 3 T4’ de ise 4 iyot molekülü bulunur. Aslında tiroit hormonları iyot minerali ile çok yakından ilişkilidir. Gerektiği kadar tiroit hormonumuz olsun istiyorsak protein ve iyotu yeterli miktarlarda almalıyız.
İyotlu tuz mu?
Tiroit bezinin yeterli hormon salgılayabilmesi için günlük en az 150 mikrogram iyodun gıdalar ve suyla alınması gerekir. Sağlıklı çocuklar, erişkinler ve gebe kadınlar Guatr hastalığını önlemek için iyotlu tuz yemelidir. Özellikle gebelikte hCG denilen bir hormon tiroit bezini uyarır, gebelerin iyot alımını artırması gereklidir. Alabileceğimiz en iyi kaynak iyotlu tuz ve sulardır. Çocuğun annesinden emdiği sütte bulunan iyot onun beyin gelişimi için çok önemlidir. İyot eksikliği için en kritik dönem gebelik döneminde 2. 3 ay ile doğum sonrası 3 yaşına kadardır. Yeterli iyot anne sütüyle alınmazsa beyin gelişimi iyi olmamaktadır. Bu nedenle emziren annelerin iyotlu tuz yemeleri veya iyot alımını yeteri kadar yapmaları gerekir. Eğer anne sigara içerse, sigara kandaki tiyosiyonat maddesini artırır ve iyodun troid bezine girmesini engeller, sütle bebeğe iyot geçişi azalmaktadır. Bu nedenle emzirirken sigara içmek sizin kadar çocuğunuz için de zararlıdır. Eğer sigara içiliyorsa iyodun fazla alınması gerekir.
Peki ya iyotsuz tuz?
Nodüler guatr, hipertiroidisi (tiroit bezi çok çalışanlar veya zehirli guatrı olanlar), hastalar özellikle iyotsuz yemelidirler. Bu tür hastalar iyotlu tuz yedikleri takdirde hastalıkları şiddetlenmektedir. İyotlu tuz yiyen nodüler guatrlı bir hastada alınan iyot, nodülün fazla çalışmasına neden olmakta ve hipertiroidi dediğimiz tiroit bezinin aşırı çalışmasına neden olabilmektedir. Hipotroidli hastalarada hormon yetmezliği var gibi düşünülüp iyotlu tuz kullanımı gerekir gibi görünse de hipotrodi tedavisinde sentetik T4 hormonu “Levotiroksin” doğru miktarlarda kullanıldığında ekstra iyot, hormon oluşumuna girmeyecektir. Bu sebeple bu iyotsuz tuz kullanımı daha anlamlıdır. Yine anti-TPO antikoru kanlarında yüksek olan kişiler iyotlu tuz yediklerinde tiroit bezinin az çalışmasına neden olmaktadır. Kimi durumlarda fazla iyot kısa sürede gelişen tiroit iltihabına neden olabilir. Bu tür hastalığı olanlar da özellikle iyotsuz tuz yemelidirler. Bu tuzları bulamayanlar ise kaya tuzu yiyebilirler.
