Kalp romatizması nedir ve tedavisi nasıl yapılır?

Kalp romatizması (Akut romatizmal ateş) beta hemolitik streptokok adlı bakteri nedeniyle oluşur. Bu bakteri halk arasında kısaca “beta mikrobu” olarak da anılır.  Beta hemolitik streptokok çocukluk çağında sıkça boğaz enfeksiyonlarına neden olur. Ama her beta hemolitik streptok enfeksiyonu geçiren çocuk akut romatizmal ateş olmaz.  Bazı insanlar genetik olarak akut romatizmal ateş olmaya yatkındırlar.  Sıklıkla 5-15 yaşları arasındaki çocuklarda görülür. Ancak, kimin akut romatizmal ateş olacağını önceden belirlemek mümkün değildir. Bu sebeple, doğru yaklaşım boğaz enfeksiyonlarının uygun şekilde tedavi edilmesidir.

Akut romatizmal ateşte sanıldığının aksine sadece eklemler değil, sıklıkla kalp ve çok nadir olarak da beyin de etkilenebilir. Özellikle kalbin etkilenmesi çok ciddi sonuçlar doğurur.

Her boğaz enfeksiyonunda antibiyotik kullanmalı mıyım?

Öncelikle hatırlatmakta fayda var ki, her boğaz enfeksiyonu antibiyotik kullanmayı gerektirmez. Geçirdiğimiz on boğaz enfeksiyonunun dokuzu virüsler tarafından oluşturulur. Çok iyi bildiğiniz gibi, virüslere antibiyotikler etki etmez. Bu sebeple, geçirmekte olduğumuz boğaz enfeksiyonlarının neredeyse dokuzunda antibiyotik kullanmamız gereksizdir. Peki ne yapmalıyız? Boğaz enfeksiyonumuzun virüs mü yoksa bakteri kaynaklı mı olduğunu nasıl anlayabiliriz? Aslında bu sanıldığından çok kolay. Boğaz enfeksiyonlarında aile hekimimize başvurarak boğaz kültürü alınmasını isteyebilirsiniz. Hasta olmanıza karşın, boğaz kültürünüzde normal boğaz florası çıkarsa antibiyotik kullanmanıza gerek yoktur. Eğer boğaz kültürünüzde beta hemolitik streptokok çıkarsa, o zaman mutlaka aile hekiminizin size vereceği uygun antibiyotiği kullanmanız gerekecektir.

Her boğaz enfeksiyonunda, boğaz kültürü yaptırmadan bilinçsizce antibiyotik kullanmak, bakterilerin antibiyotiklere direncini artıracaktır. Böylece etkisizleşen antibiyotikler sayesinde akut romatizmal ateş olma olasılığımız giderek artacaktır. Aile hekiminize danışmadan ve boğaz kültürü yaptırmadan asla antibiyotik kullanmayınız.

Çocuğumda ASO  yüksek çıktı akut romatizmal ateş mi?

Ne yazık ki sıkça yapılan hatalardan biri de ASO tetkiki yaptırarak çıkan sonuca göre akut romatizmal ateş teşhisi koymaktır. Oysa, ASO sadece kişinin beta hemolitik streptokok enfeksiyonu geçirdiğinin göstergesidir.  Her beta hemolitik streptokok enfeksiyonu geçiren kişinin akut romatizmal ateş olmayacağı bilgisini yeniden hatırlarsak,  ASO yüksekliğinin akut romatizmal ateş anlamına gelmeyeceğini de kolaylıkla anlamış oluruz. Bu nedenle, ASO sonucunuzun yüksek çıkması sizi endişelendirmesin.

Her eklem ağrısı akut romatizmal ateş midir?

Eklem ve bacak ağrıları çocukluk çağında sıkça görülen yakınmalardır. Ne var ki, her eklem ağrısı akut romatizmal ateş değildir.  6-12 yaşlar arasında sıkça görülen ağrılardan biri de büyüme ağrılarıdır. Büyüme ağrılarının en önemli özelliği bir eklemden çok ekleme yakın bölgelerde özellikle bacaklarda olan ve akşamları daha fazla yakınmaya neden olan ağrılar olmasıdır. Gün içerisinde çocuğun bir yakınması yoktur.  Oysa, akut romatizmal ateş ağrısı eklem hareketlerini kısıtlayacak kadar şiddetlidir. Gün içerisinde süreklidir. Eklem ağrılarınız aile hekiminiz tarafından değerlendirilerek gerçek nedeni anlaşılacaktır. Burada ebeveyn olarak üzerinize düşen çocuğunuzun eklem yakınmalarını doğru bir şekilde aile hekiminize aktarabilmek olacaktır. 

Akut romatizmal ateşin tedavisi var mı?

Bu soruya büyük oranda evet yanıtı verebiliriz. Ancak, başarılı bir tedaviden önce hastalığın önlenmesi daha çok ön plana çıkmaktadır. O nedenle, boğaz enfeksiyonları sırasında aile hekiminize danışarak yaptıracağınız boğaz kültürü ve bu kültürün sonucuna göre planlanılacak uygun tedavi çok önemli.

Ne yazık ki, tüm tedbirlere karşın çocuğunuzun yine de akut romatizmal ateş olma olasılığı vardır. Çocuğunuza akut romatizmal ateş tanısı konulduğunda aile hekiminiz ve çocuk kalp doktorunuz tarafından size önerilen tedavilere harfiyen uymanız tedavinin başarısı için çok önemlidir.   

Korunmak mümkün mü?

Aslında akut romatizmal ateşten korunmanın temel kuralı boğaz enfeksiyonlarından korunmaktır.  Boğaz enfeksiyonu olan çocuğun en kısa sürede aile hekimine götürülmesi ve gerekli muayene ve tetkiklerden (boğaz kültürü) sonra hastalığı geçene kadar okula ya da kreşe gönderilmek yerine evde bakılması en doğru harekettir. Hem virüsler hem de bakteriler yakın temas ve damlacık yoluyla bulaştıklarından kalabalık ortamlar hastalığın yayılması için biçilmiş kaftandır.

Eğer çocuğunuz akut romatizmal ateş geçirmiş ve tedavi olmuş ise, yeni bir beta hemolitik streptokok enfeksiyonu sonrası tekrar akut romatizmal ateş geçirme olasılığı oldukça yüksektir. Bu nedenle aile hekiminiz çocuğunuza 21 günde bir yapılmak üzere penisilin iğnesi önerecektir. Bu iğnenin belirtilen süre aralığı ile belirtilen yaşa kadar hiç ara verilmeden yapılması hayati önem taşır.