Karın ağrısı çocuklarda en sık görülen, anne babayı endişelendiren yakınmalardan biridir. Çocuklarda karın ağrısı ani başlangıçlı (akut) veya uzun süreli (kronik) olabilir. Karnı ağrıyan çocuğun bu şikâyeti genellikle masum nedenlere bağlıysa da, bazen de zaman kaybetmeden müdahale edilmesi gerekebilir. Karnı ağrıyan çocuk bu durumunu genellikle belli eder. Karın ağrısının çok farklı nedenleri olabileceğinden öncelikle bu konuda bilgi sahibi olmakta fayda vardır. Karın ağrısı sebepleri, teşhisi, tedavi yaklaşımı ve karnı ağrıyan çocuğa nasıl davranılması gerektiği konusuna birlikte bakalım.
Karın ağrısına neden olan hastalıklar
- Bebeklerde en sık karın ağrısı nedenleri:
- Kolik (Gaz sancısı)
- Gastroözofageal reflü hastalığı
- Süt proteini alerjisi
- Bağırsak tıkanması ve düğümlenmesi
- Karın içindeki organlara ait (karaciğer, safra kesesi, pankreas, ince ve kalın bağırsaklar, böbrekler gibi) yapısal ve iltihabi hastalıklar
Okul öncesi ve okul çocukluğu döneminde karın ağrısı nedenleri
- Sindirim ve beslenme bozuklukları
- Kabızlık
- İshal
- Gastroözofageal reflü hastalığı
- Gastrit
- Ülser
- Bazı besin alerjileri
Karın içindeki organlara ait iltihabi hastalıklar
- İdrar yolu enfeksiyonu
- Kurşun zehirlenmesi
- Solunum yolu enfeksiyonları
- Bağırsak tıkanması ve düğümlenmesi
- Apandisit
Ergenlik döneminde karın ağrısı nedenleri
- Sindirim ve beslenme bozuklukları
- Kabızlık
- İshal
- Gastrit
- Ülser
Karın içindeki organlara ait iltihabi hastalıklar
- İltihabi bağırsak hastalıkları
- Apandisit
- Jinekolojik nedenler
- Testislere ait sorunlar
- İlaç kullanımı
- Psikolojik nedenler
- Bazı kanser türleri
Gastrit: Karın üst bölgesinde ortaya çıkan ağrı vardır. Genellikle yemek yemekle azalır. Bulantı ve bazen de kusma eşlik edebilir. Üç ayı geçen ve başka neden saptanamayan ağrılarda mutlaka akla gelmelidir.
Ülser: Mide bölgesinde yanıcı bir ağrı olur. Yemek öncesi, sabah ve gece ağrı daha şiddetlidir. Kanlı gaita görülebilir. Ailede ülser öyküsünün oluşu tanıya yardımcıdır.
Reflü: Çocuklarda karın ağrısı nedenlerinden biridir. Özellikle küçük çocuklarda sık kusma eşlik ederken büyük çocuklarda daha çok ağıza acı su gelme, göğüs bölgesinde ağrı, aşırı gaz gibi bulgular eşlik eder. Bebeklerde ve çocuklarda iştahsızlık ve yutma güçlüğünün bir nedeni olabilir.
Akut Gastroenterit: Çocukta en sık karın ağrısı nedenlerinden biri rotavirüs gibi virüslerin veya bazı bakterilerin yol açtığı mide barsak enfeksiyonlarıdır. Karın ağrısıyla birlikte ishal, kusma, ateş görülür.
Apandisit: Çocukta önce göbek çevresinde başlayan karın ağrısı, saatler geçtikçe karnın sağ alt tarafına yerleşir. Çocuk bir şey yiyemez, kusmaya başlar. Yürüyemez, iki büklüm yatıp kalır.
Kabızlık: Kabızlık, çocuklarda sık görülen bir karın ağrısı nedenidir. Bu sebeple karnı ağrıyan çocuğa bağırsak düzenleyici gıda, probiyotikler daha ileri durumlarda ilaç tedavisi uygulanır.
Gaz sancısı: Çocuk karında yer değiştiren keskin bir ağrı tarifler. Beraberinde kusma, ishal yoktur.
Gıda zehirlenmesi: Balık, tavuk, mayonez gibi şüpheli bir gıdanın alımından birkaç saat sonra karında kramp tarzı ağrılar, kusma, ardından da ishal başlar.
Barsak tıkanıklığı: Karın ağrısına yol açan acil durumlardan biridir. Şiddetli karın ağrısı, sarı- yeşil, safralı kusmalar olur. Çocuk gaz, gaita çıkaramaz.
Fonksiyonel karın ağrısı : Beraberinde ishal, kusma, kabızlık, kilo kaybı yoktur. Göbek çevresinde hafif bir ağrı tarifler. Tam nedeni bilinmemektedir. Çocuğa endişe veren, ilgi görmek istediği durumlarda ortaya çıkabilir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu : Karnın alt tarafında ağrı, idrar yaparken acıma, sık idrara çıkma, ateş gibi bulgular görülür.
Hepatit : Karaciğer iltihabına genellikle virüsler neden olur. Çocukta halsizlik, bulantı, kusma, karnın sağ üst bölgesinde ağrı, sarılık görülür.
Jinekolojik nedenler : Genç kızlarda adet sancısı da sık görülen bir karın ağrısı nedenidir.
Karın ağrıyan çocuğa nasıl yaklaşılmalı?
- Kendini iyi hissettiği pozisyonda yatıp dinlenmesine izin verin.
- Yedirmeye çalışmayın. Eğer alabiliyorsa, az az sıvı almasını sağlayın.
- Doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç vermeyin.
- Doktora gitmeden karın ağrısıyla birlikte olan bulguları ( ishal, kabızlık, ateş …gibi), ağrının yerini, azaltan veya arttıran faktörleri not ederseniz tanı konmasına yardımcı olacağınızı unutmayın.
- Fonksiyonel karın ağrısında da çocuğun rol yapmadığını, gerçekten ağrı hissettiğini bilin ve onu suçlamayın.
Kanı ağrıyan çocuğa ne zaman tıbbi müdahale gerekir?
Karnı ağrıyan çocuğa aşağıdaki durumlarda tıbbi müdahale gerekebileceğinden, çocuk izlenmeli ve hekime başvurulmalıdır.
- Eğer karın ağrısı 12-24 saatte geçmiyorsa veya sık sık tekrarlıyorsa
- Karın ağrısı, göbek çevresi dışında başka bir bölgedeyse ( Özellikle karnın sağ alt tarafında olan karın ağrılarında apandisit olasılığını göz ardı etmemek gerekir!)
- Çocuğun genel durumu kötü görünüyorsa ( Anne baba kendi hislerine güvenip hareket etmeliler, kimse çocuğunuzu sizin kadar iyi tanıyamaz )
- Uzamış kusma varsa (12-24 saati geçen kusmalar )
- Sarı- yeşil, safralı kusmalar varsa
- Kanlı kusma varsa
- Kanlı ishal varsa
- İdrar yapmada ağrı, sık idrara çıkma varsa çocuk doktoruna başvurmalısınız.
Karını ağrıyan çocuğa tıbbi yaklaşım nasıldır?
Doktor çocuğu ayrıntılı muayeneden geçirir. Bazen muayene bulguları ve sizin verdiğiniz bilgiler tanıya ulaşmada yeterli olur. Bazen de karın filmi, ultrason, gaita incelemesi, idrar testi, bazı kan testlerinin görülmesi gerekebilir. Eğer, ilk muayenede karın bulguları belirgin değilse, doktor çocuğu takibe alıp birkaç saat içinde muayenesini tekrarlamak isteyebilir.
Testlerde (kan, idrar, ultrason gibi) herhangi bir neden saptanamayan üç ayı geçen kronik karın ağrıları durumunda, ani başlayan, şiddetli, tetkiklerinde neden saptanamayan ve cerrahi sebeplerin elendiği hastalarda mutlaka bir çocuk gastroenteroloji uzmanı tarafından hasta görülüp endoskopi yapılmalıdır. Karnı ağrıyan çocuğa, endoskopi sonucuna göre tedavi başlanmalıdır. Cerrahi bir nedenden şüphelenilirse o zaman hastayı bir çocuk cerrahının görmesi gerekir.
Karnı ağrıyan çocuğa ağrı kesici verilebilir mi?
Karını ağrıyan çocuğa yapılması gereken en önemli şey ağrı kesici vermemektir. Çünkü karnı ağrıyor diye ağrı kesici verilirse durum maskelenmiş olur ve tanıda geç kalınmış olur. Bu hata ne yazık ki sık sık yapılmaktadır. Tanıda olabilecek bir gecikme tedavisi çok zor olan çok ciddi durumlar yaratabilir.
Her türlü bağırsak tıkanıklığı, karın şişliği, kusma ve kaka yapamama gibi bulguların yanında çocuğun ayrıca karın ağrısı yakınması da olabilir. Bağırsak düğümlenmesi gibi durumlarda da bir an evvel ameliyatla durumun düzeltilmesi gerekir. Geç kalınırsa bağırsaklarda kangren, delinme ve peritonit gibi daha ciddi durumlar ortaya çıkmaktadır.
Boğulmuş kasık fıtıklarında da karın ağrısı olabilir. Kasık fıtığı ihmal edilmeden bir an evvel ameliyat edilmelidir. Aksi takdirde fıtık boğulur ve karın ağrısına neden olabilir. Fıtığın belirtisi kasıkta şişmedir. Tek başına olan fıtık bazen ağrı yapabilir ancak bu ağrı daha çok kasık bölgesindedir. Karın ağrısı yine testislerin kendi etrafında dönmesi olarak tanımlanan torsiyon dediğimiz durumlarla da olabilir. Bu testisler eğer inmemiş ise, karın içindeyse kısırlık olabileceğinden indirmek gerekir. Ayrıca karında kitle yapan durumlarda ve karın içi organlara baskı durumlarında da karın ağrısı ek bir bulgu olarak kendini gösterebilir.
