Kış aylarında kar yağarken yahut ısı 0’ın altına indiği zamanlarda yollarda buzlanma olur. Bu buzlanma dikkat edilmediğinde kayarak düşme ve bunun sonucu yaralanmalara sebep olabilmektedir. Ayrıca evlerde ısınma için kullanılan elektrikli aletler de yine kış aylarında daha fazla elektrik çarpmalarına neden olmaktadır. Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu kış aylarında sık yaşanan kazalar ve ilk yardım uygulamaları hakkında herkesin bilmesinde fayda olan önemli bilgiler verdi.
1. Karda veya buzda kayarak düşme
Kış aylarında soğuk ve yağışlı havalarla birlikte buzlu veya karlı zeminde kayıp düşmeler artıyor. Bunun sonucunda kol ve bacaklarda kırıklar hatta kafa yaralanmaları meydana geliyor. Ancak bazı basit önlemlerle bu yaralanmalar azaltılabilir. Örneğin, okullarda merdiven ve diğer zeminlerin olabildiğince kaymayı engelleyen materyalden yapılması, ayakkabıların kaymaz tabanlı, lastik ve tırtıklı dokulu olması bu önlemlerden başlıcaları. Yürürken ise dengeli, yola bakarak yürümek ve dikkatli adım atmak gerekiyor. Eller cepte olmamalı, serbest olmalı. Mümkün olduğu kadar küçük adımlarla yürünmeli. Adımların geniş atılması kayma riskini artırıyor. Sert dönüş ve ani hareketler de aynı şekilde düşmeyi kolaylaştırıyor.
Merdivenlerde yürürken korkuluklardan tutulmalı. Tüm önlemlere rağmen düşme kaçınılmazsa düşerken avuç içini yere basarak düşmek diğer vücut bölgelerindeki hasarı azaltmayı sağlıyor. Bu nedenle ellerde çanta veya yük taşınmamalı, sırt çantası kullanılmalı. Düşen kişi için ilk yardım onu olabildiğince hareket ettirilmeden tıbbi yardım istenmek, bilinçli şekilde sağlık kuruluşuna taşımak ve ilk müdahalenin yapılmasını sağlamaktır.
2- Burkulma, kırık, çatlak oluşursa
Burkulma ve kırık, dirsek çatlakları ve çıkıkları, çocukların okulda koşup oynarken, atlarken en sık başına gelen kazalardan. Burkulma durumunda ağrı, kızarma, şişlik ve işlev kaybı meydana geliyor. Böyle bir durumda şişliği azaltmak için o bölgeyi yukarı kaldırmak ve hareket ettirmemek gerekiyor. Kırık durumunda ise hareket ile artan ağrı, şekil bozukluğu, hareket kaybı, ödem ve kanama nedeniyle morarma meydana geliyor. Kırık bölgesinde oluşabilecek ödem nedeniyle saat, yüzük gibi takıların çıkarılması, ambulansı arayarak en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekiyor.
3- Düşen çocuğa ilk müdahale
Elbette koşup oynayacaklar. ‘Düşüp bir yerini incitebilir’ diye koşmasını yasaklamak işin doğasına ters. Buna kimsenin hakkı da yok. Ama temkinli olmaları konusunda eğitmek, bilgilendirmek önemli. Hele de yağışların iyice hakim olduğu ve kışın kapıya dayandığı bugünlerde teneffüslerde koşup oynarken, merdivenlerden hızla aşağıya inerken ya da spor derslerinde çocukların en sık karşılaştığı kazalardan biri düşme ve çarpma sonucu kanamalar oluyor. Böyle bir durumda hemen bandaj sarmamak, kanı durdurmaya çalışmamak gerekiyor. Öncelikli olarak parmakla veya büyük yaralarda yumrukla kanama noktasına basınç uygulanmalı. Yaranın üzerinde gövdeye yakın tarafta yer alan arter/damar köküne basınç yapılmalı. Kirlenmiş yara temiz su ile temizlenmeli.
4- Ateşli çocuğa ilk yardım
Kış aylarıyla birlikte özellikle okullu çocuklarda ateşli havaleye çok sık rastlanabiliyor. Genellikle 6 yaşına kadar olan çocuklarda görülen ve vücut sıcaklığının 38°C’nin üstüne çıkmasıyla oluşan ateş, okul çocuklarında özellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarının ateş yüksekliğine neden olması sonucunda görülebiliyor. Ateşi düşürmek için öncelikle hastayı su ile serinletmek, kollarını, başını, ensesini, eklem yerlerini soğuk tutmak; ateş düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokmak gerekir. Ancak okulda yüksek ateşi olan çocuğu, en yakın sağlık kuruluşuna götürmekte yarar vardır.
5- Dolap devrilirse
Çocukların toplu olarak ve hareketli konumda bulundukları okullar cisim düşmesi, kırılması yoluyla yaralanmalar için büyük risk oluşturuyor. Bu nedenle tuvaletlerdeki lavabolar, sınıf ve koridorlardaki dolapların çok iyi sabitlenmesi, gevşemeye karşı da belli aralıklarla tekrar denetlenmesi gerekiyor. Kapı kolları, masa ve sıra kenarları keskin olmamalı, koridor dönüşlerindeki duvar köşeleri ve diğer riskli noktalar yuvarlatılmalı. Çocukların geçtiği alanlardaki kapılarda cam kullanılmamalı. Devrilme ve düşme ile yaralanmaya yol açabilecek materyallerin en hafif seçeneklerden yapılması önem taşıyor. Taban döşemesinin de, ıslandığında kaymayacak maddelerden olması gerekiyor.
6- Elektrik çarparsa
Elektrik çarpmaları çocuk ve elektriğin olduğu her ortamda bir tehlike oluşturuyor. Dolayısıyla okullarda da elektrik çarpmasına rastlanabiliyor. Doğrudan elektrik akımına kapılmış durumdaki çocuk yaşamsal tehlike altında bulunuyor. Bu durumda özellikle hala elektrik akımı devam ediyorsa kişiye dokunmadan ‘tahta parçası, örtü, saplı süpürge’ gibi elektriği iletmeyen cisimlerle kaza geçiren çocuğu elektrik kaynağından uzağa doğru çekmeye çalışmalı. Elektrikten uzaklaştırdıktan sonra yanığı olan vücut bölgesine soğuk uygulama yapılabilir. Hemen ambulans çağırıp en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı.
7- Yaralanırsa
Çocuklarda okul veya ev kapıları arasında parmakların sıkışması en sık görülen kazalardan. Kopan organın çok hızlı şekilde sağlık kuruluşuna ulaştırılması çok önemli. Doğru koşullarda 6-8 saat içinde hastaneye nakledilen organ yerine dikilip eski haline dönebiliyor. Organ nemli ve soğuk tutulmalı, çevredeki en temiz kumaş, temiz su ile nemlendirilerek sarılmalı. Temiz ve deliksiz poşete koyulup ağzı sıkıca bağlandıktan sonra içinde su ve buz parçaları olan bir başka torba ya da kaba koyulmalı. Organ kesinlikle doğrudan su içine konulmamalı, buz ile temas ettirilmemeli. Hemen ambulans çağrılmalı. Bu arada kanama doğrudan baskıyla durdurulmalı. Doğrudan basınca ve kalp seviyesinden yükseğe kaldırmaya rağmen durdurulamamışsa son seçenek olarak bandajla sarabilirsiniz.
