Kişilerin fazla kilo problemi yaşama sebepleri olarak bağışıklık sistemini çok da desteklemeyen basit karbonhidrat tüketimi, aşırı yağ tüketimi, düzensiz hayat ve hareketsizlik olduğunu düşünürsek, şişmanlığın indirekt yoldan bizi tüm virüslere karşı bizi savunmasız bıraktığını söyleyebiliriz. Çünkü bu yağlanma karaciğer ve lenf dokuları gibi bağışıklık sistemi organlarında da oluşmaktadır. Asıl önemli olan yapılan istatistiki çalışmalarda tüm dünyada Covid 19 ‘dan ölenlerin yaklaşık %30’unun obez bireyler olduğu bildirildi. Pandemi döneminde kilo vermek isteyenler ne yapmalı sorusunu yanıtlamadan önce fazla kilonun neden risk faktörü olduğuna değinmek istiyorum.
Neden obezite risk faktörü oluşturuyor?
Obezite, yani vücuttaki aşırı yağlanma hipertansiyon, diyabet, astım gibi birçok başka kronik hastalığı beraberinde getirmektedir. Ama asıl önemli olan kronik bir akciğer problemini de beraberinde getirir obezite. Özellikle akciğer etrafında yağlanma ve oradaki kasların ağırlığa bağlı yeterince çalışmaması vücutta yeterli oksijenlenmeyi engeller. Obez hastalarda gözlenen hipoventilasyon sendromu denilen olay da başlı başına bir risk faktörüdür. Diğer taraftan obezite ile astım problemleri de yan yana gidebilmektedir. Astım olan kişinin hem astım krizi ile hem de virüsün oluşturduğu etkilerle savaşması hastalığın seyrini ağırlaştırabilmektedir. Çünkü Covid 19, yani SARS virüsünün açılımının ağır akut solunum yetmezliği olduğunu düşünürsek obezite gerçek bir risk faktörü diyebiliriz.
Diğer bir istatistiki veri ise Covid 19’dan ölen veya hastalığı ağır geçirenlerin yarısı hipertansiyon hastası olduğudur. Yüksek Tansiyon obezite ile paralel giden bir rahatsızlıktır. Hipertansiyon damar ve kalp hastalıklarını tetiklemektedir. Ve özellikle bu virüsün kanın pıhtılaşmasını da artırdığını düşünecek olursak bu anlamda obezite önemli bir risk faktörüdür. Örneğin şişmanlarda %10’luk kilo kaybı tansiyonda bir birim düşmeyi sağlamaktadır.
Bir diğer husus özellikle şişmanlığa bağlı gelişen Tip 2 diyabet hastalığı olanlarda ateşli enfeksiyonların şeker düzenlerinin daha da bozulduğunu ibiliyoruz. Ayrıca şeker yüksekliği damarlarda olumsuz yönde değişime ve çeşitli hastalıkları da beraberinde getirerek Covid 19 sürecini olumsuz etkilemektedir.
Kilo vermek isteyenler için öneriler
Öncelikle hekim desteği ile kan değerlerinin değerlendirilmesi çok kıymetli. Daha sonra bir uzmandan bir diyetisyenden yardım almak çok önemli. Çünkü insülin direnci, şeker hastalığı, ürik asit yüksekliği veya karaciğer yağlanması ve benzeri oluşabilecek durumlara göre diyet protokolleri değişebilmektedir. Pandemi dönemi için özellikle bağışıklık sistemini desteleyecek besin öğesi, vitamin ve minerallerin olması önemli unsurlardan biridir.
Bu dönemde ortaya çıkan program sebze ve meyvenin olduğu bütün besin gruplarını içeren Akdeniz tipi diyet hem bağışıklık hem de zayıflama için kullanılmaktadır. Bu beslenme programının içine özellikle protein desteği, A, E ve D vitamini, çinko, selenyuma dikkat edilmelidir. Düzgün hazırlanmış bir Akdeniz tipi diyet ile bu öğeler rahatlıkla desteklenmektedir.
- A vitamini için özellikle turuncu sebze ve meyveler ve hayvansal kaynaklı yumurta ve somon balığı denilebilir.
- E vitamini eksikliği immün fonksiyonları bozmaktadır. Kuruyemişler, bitkisel yağlar, yeşil yapraklı sebzeler kaynak olarak önerilebilir.
- D vitamini için balık yumurta gibi besinlerin dışında güneş ışığı ama bu dönemde hekim ile birlikte ayarlanacak destek ürün kullanımı uygundur.
- Çinko bir çok enzimin çalışmasında görev alır. Bağışıklık için çok önemlidir. Antiviral etkiye sahiptir. Bu dönemde kabak çekirdeği, et, süt ürünleri ve kuru-baklagiller önem kazanmaktadır. Ama bunun yanında ek kullanım da önerilebilmektedir.
- Selenyum yine bağışıklık sistemi açısından önemli. Ayçekirdeği, somon ve hindi etinde bulunur.
Bunun yanında posa, doğru yağ asitlerinin (balık ve zeytinyağı) kullanımı, bol su içmek (2.5-3 L) ve yürüyüş egzersizleri, yeterli (6-8 saat) uyku ve stres yönetimi çok önemlidir diyebiliriz.
Diyetisyen kontrolü olmadan diyete başlamak doğru mu?
Kilo vermek için diyet yapmanın en doğru şekli gerekli kan değerlendirmesi sonucu diyetisyen eşliğinde yapılan uygulamalardır. Kişinin durumuna göre protokoller değişebilir. Artık bu dönemde bu hizmetler online olarak da alınabilmektedir. Ancak böyle bir imkanı yoksa kişinin kendine ben neden bu sorunu yaşıyorum diye soması önemlidir. Hareketsiz miyim, çok şekerli yiyecek veya hamur işi mi tüketiyorum, çok mu fast food tüketiyorum, az mı su içiyorum, az mı uyuyorum, stresim varsa bunun nedenleri ne olabilir gibi bir başlangıç noktası belirleyip süreci daha sağlıklı hale getirebilir.
Yanlış beslenme uzun vadede salgın kadar tehlikeli olabilir
Covid salgını hız açısından daha tehlikeli ama yanlış beslenme uzun vadede büyük bir sorun. Birleşmiş Milletlerin‘de açıklamasına göre bu yılın sonuna kadar 130 milyondan fazla kişi açlık yaşayacak ama gelişmiş ülkelerde de obezitenin en büyük tehdidi oluşturduğunu belirtti. Acil tedbirlerin alınmaması durumunda 10 yıl içinde fazla kilo ve sağlık problemlerinden dolayı sağlık harcamalarında 1.3 milyon dolarlık bir artış olacağı öngörülüyor. TÜİK açıklamalarına göre %21 obezite oranı ve %40 erkeklerde, %30 kadınlarda obez öncesi dönemde olduğu belirtilmiştir.
