Ürtiker (Kurdeşen) , kısa sürede ortaya çıkıp kaybolabilen, kaşıntılı kızarıklık ve kabarıklıklarla kendini gösteren bir deri hastalığıdır. Doğru yaklaşım ile tedavisi mümkündür. Ürtiker olan hastada ortaya çıkan kabarıklıklar bazen ‘Anjioödem’ denilen göz kapakları ve dudaklardaki şişliklerle de beraber görülebilir. Aynı şekilde çocuklarda da çeşitli alerjenlere, enfeksiyonlara, besinlere ve ilaç kullanımına bağlı ürtiker görülmektedir.
Kadınlarda daha fazla görülüyor
Ürtiker, altı haftadan kısa sürerse “akut ürtiker”, altı hafta ya da daha uzun sürerse “kronik ürtiker” olarak adlandırılır. Akut ürtiker, sık ve her yaş grubunda görülebilir. Kronik ürtiker ise insanların yaklaşık % 1’ini etkiler. En sık 20-40 yaşlarında (yani yaşamın en aktif dönemlerinde) ve kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha sık görülmektedir.
Akut ürtikere; hastanın kullandığı bazı ilaçlar (ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve penisilin grubu antibiotikler) geçirilmekte olan viral enfeksiyonlar neden olabilir. Kronik ürtikerde ise neden bulmak daha zordur. Hastaların yarısında neden tam bulunamaz.
Gıdalar ne kadar etkili?
Besinler akut ürtikere neden olabilmektedir. Bazı durumlarda ise bahar başlangıcında (mart ve nisan aylarında) huş ağacı polenlerine duyarlanmış allerjik nezle ya da astımı olan hastalarda; elma, armut, şeftali, kivi gibi meyvelerin, ya da havuç, kereviz, domates, patates gibi sebzelerin yenilmesine bağlı olarak (besinlerle ağaç polenlerinin yapısal benzerliğinden kaynaklanan) ürtiker tablolarıyla karşılaşılabilir.
Kronik ürtikerde enfeksiyonların, fiziksel etmenlerin (sıcak, soğuk, basınç vb.) bazen besin katkı maddelerinin ve vücutta yangı oluşturan çeşitli hastalıklar sorumlu olabilir.
Ürtikeri bitiren ilişki
Ender de olsa kronik ürtiker, var olan ya da gelişebilecek ciddi bir hastalığın (hepatit, romatizmal hastalıklar, bağ dokusu hastalıkları vb.) ilk belirtisi olabilir. Tüm bu nedenlerle ürtiker hastalarının çok iyi muayene edilmesi, iyi bir hekim-hasta ilişkisi, uygun tedavi yaklaşımları ve düzenli izlem büyük önem taşır.
Ürtiker tedavi edilebilir
Ürtiker tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavi ve hasta takibi dermatologlarca yapılmalıdır. Özellikle akut ürtikerli olguların çoğu antihistamin dediğimiz haplarla ve kısa süreli kortizon kullanımıyla bir kaç gün içinde geriler. Yaygın döküntü ve şişliklerin gözlendiği ağır olgularda ilaçlar (acil serviste ya da dermatoloji kliniklerinde) enjeksiyon yoluyla uygulanır ve hasta bir süre gözlem altında tutulur.
Ürtikeri olanlar bunları yapmasın!
Fiziksel ve psikolojik zorlanmalar (aşırı yorgunluk, egzersiz, stres vb.) ürtikeri tetiklemektedir. Bu hastalar sıcak ortamlardan, alkollü içeceklerden, özellikle ağrı kesici, ateş düşürücü, kas gevşetici ilaçlardan ve diğer bitkisel kökenli tedavilerden kaçınmalıdırlar. İlaçlar içerisinde özellikle ağrı kesiciler (parasetamol grubu hariç) salisilik asit, penisilin grubu antibiotikler ürtikere en çok neden olan ilaçlar olduğundan kullanılmamaları önerilir
Prof. Dr. Oktay Taşkapan
Türk Dermatoloji Derneği Allerjik Hastalıklar Çalışma Grubu Başkanı
