Tüm dünyada, temiz olmayan su ve gıda kaynakları ile yetersiz hijyen şartları özellikle çocuklar arasındaki ölümlerin en önemli nedenlerinden biridir. İshal ve zatürre gibi hastalıkların her yıl dünyada yaklaşık 3.5 milyon çocuk ölümüne neden olduğu, bunların yarısından fazlasının 5 yaşından küçük olduğu tahmin edilmektedir. İshal, çocuklar arasında görülen ölümlerin en yaygın ikinci nedenidir ve 5 yaşından küçük toplam çocuk ölümlerinin yüzde 18’i ishale bağlıdır.
Uygun teknikle el yıkamak , ishal vakalarını % 50 oranında azaltır!
Gün içinde değişik aktivitelerle eller kirlenir ve hastalık kaynağı olan mikroorganizmalar ellere yerleşir. Gözle görünmeyen bu mikroorganizmalar ağız, burun, deri gibi yollarla vücuda girer ve enfeksiyon yaratır. Başta grip, soğuk algınlığı, zatürre gibi solunum yolu virüsleri yanında ishal, hepatit A gibi birçok bulaşıcı hastalık bakterisi de doğru yıkanmayan eller aracılığı ile bulaşır.
El yıkamanın önemli adımları;
1-El yıkama su ve sabun kullanılarak yapılmalıdır, sadece su kullanılması yeterli değildir.
2-El yıkamada çok sıcak ve çok soğuk su ellerde tahrişe neden olur, mikroorganizmaların girişine zemin hazırlar.
3-Ellerinizi yıkarken tüm takılar çıkartın.
4-Katı sabunda mikroorganizma üreyebildiği için sıvı sabun tercih edin. Antibakteriyel sabun kullanılmasına lüzum yoktur. Ancak belirli bir salgın döneminde dönemsel kullanılabilir.
5-Kısmen boş sıvı sabun kabına sabun eklemeyin.
6-Sıvı sabun yeniden doldurulacaksa tamamen boşaltılıp yıkanmalı ve yeniden sabun eklenmelidir.
7-Çok kullanımlık havlular kullanmayın. Havlu ıslandığı anda bakteri ürer. Başkaları da aynı havluyu kullanırsa kişiden kişiye geçiş olabilir.
8-Etkili el yıkama 30 sn ile 1 dakikalık sürede gerçekleşir . Eller çok kirli ise 3-5 dakika sürebilir.
9-Ellerinizi su ile ıslatın, 3 – 5 ml sıvı sabun alın, sıvı sabun ile eller el bilekleri, avuç içleri, baş parmaklar ve parmak aralarını en az 30 saniye ovalayın.
10-Avuç içi, parmak araları ,parmak uçları özellikle tırnak dipleri ve baş parmaklarda temizlenecek şekilde iyice yıkanmalıdır .
11-Eller durulandıktan sonra tek kullanımlık havlu ile kurulayın, musluğu kullanılan havlu ile kapatılıp havluyu çöpe atın.
12-Su ve sabuna ulaşılamayan yerlerde, iş yerlerinde, okullarda, seyahat esnasında, acil durumlarda el antiseptikleri kullanılabilirsiniz. Ancak unutmayın, hiçbir zaman el yıkamanın yerini tutmaz. Ellerde gözle görünür kir varsa kullanmayın.
13-Avantajları : Mikroorganizmalara daha hızlı etkilidir. Daha ucuzdur. Durulama sırasında su kaynaklı enfeksiyonlarda tekrar bulaşma riski yoktur. Ancak içerisindeki alkolün tipine, konsantrasyonuna, temas süresine ve kullanılan miktara göre etkinliği değişir. El antiseptikleri ile etkin bir el temizliği için ellerde gözle görünür kir olmamalıdır. Avuç içine alınan 3- 5 ml el dezenfektanı tüm el yüzeyine yayılmalıdır. Tam kuruma sağlanana kadar ovalanmaya devam edilmelidir.
Eller ne zaman yıkanmalı ?
*Eller kirli hissedildiği zaman ,
*Yemek hazırlamadan ve yemeden önce, yedikten sonra,
*İşe başlamadan önce,
*Tuvaleti kullandıktan sonra,
*Çöplere dokunduktan sonra,
*Para alışverişinden sonra,
*Hasta insanlara dokunmadan önce ve sonra,
*Burnumuzu temizledikten sonra,
*Herhangi bir kesik ve yaraya dokunduktan sonra,
*Hapşırdıktan, öksürdükten, burun, kulak karıştırdıktan sonra el yıkamalıyız.
*Çocuklara yemek hazırlamadan önce muhakkak eller yıkanmalıdır.
Unutulmamalıdır ki, doğru el yıkama enfeksiyonlardan korunma ve enfeksiyonların yayılımını önlemede en etkili ve en ucuz yoldur…
Uzm. Dr. Leyla Dilek Mamçu
