Çocuklarda yatak ıslatma gece inkontinansı veya enürezis nokturna olarak da adlandırılır. Bu durum bebeğin bebek bezi kullanımı bittikten sonra gece istem dışı idrara çıkmasıdır. Genellikle 6 yaşın altındaki çocuklarda yaygın görülen bir problemdir. Yatak ıslatma, tuvalet eğitimi döneminde olan bir çocuk için ise bu eğitimin kötüye gittiğini göstermez. Bu durum çocuğun gelişiminin normal bir parçasıdır. Ayrıca erkek çocuklarda kızlara göre daha sık görülür. Yatak ıslatma genellikle 5 yaş civarında kendiliğinden düzelir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken başka faktörler de vardır. Her şeyden önemlisi ilk yapmanız gereken yatağını ıslatan çocuğu suçlamamak olmalıdır.
Gece yatak ıslatma nedenleri nelerdir?
Yatak ıslatma nedenleri çok çeşitlidir. Kimi fizyolojik olabileceği gibi bazıları da psikolojik olabilir. Genellikle ailesinde yatak ıslatma geçmişi olan çocuklarda daha sık rastlanılan bir durumdur. Bu sebeplerden bazıları şöyledir;
- Mesanenin henüz yeterince gelişmemiş olması.
- Mesaneyi kontrol eden sinirlerin henüz olgunlaşmamış olması.
- Çocukluk döneminde, bazı çocuklar gece idrar üretimini yavaşlatmak için yeterli hormon üretmezler.
- İdrar yolu enfeksiyonu çocuğunuzun idrara çıkmasını kontrol etmesini zorlaştırabilir.
- Yatak ıslatma diyabetin ilk belirtisi olabilir. Ancak bunun başka belirtileri de görülmesi gerekir. Meselâ; Çok susama, halsizlik ve iştahın iyi olmasına karşın kilo kaybı gibi.
- Kronik kabızlık da alt ıslatma sebepleri arasındadır. İdrarı ve dışkı atmayı kontrol eden kaslar aynı olduğundan, uzun süreli kabızlıklarda bu kasların işlevi bozulabilir.
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) risk faktörlerindendir. Bu çocuklarda daha yaygın görülür.
- Kimi zaman da bu durum psikolojik sebeplerden kaynaklanır. Evdeki huzursuz ortam, yatılı okula gitme, evden uzakta kalma, endişe, depresyon, şiddete uğrama, korku olası sebeplerdir.
- Bazı ilaçlar idrar söktürücü etkiye sahiptir. Örneğin alerjisi olan bir çocuk için sürekli kullanılan bir alerji ilacı da fazla idrara sebep olabilir.
- Bilinçsizce yapılan bitkisel tedaviler durumu daha da kötüleştirebilir. Örneğin, ıhlamur gibi içecekler daha fazla idrar oluşumuna sebep olur.
Yatağını ıslatan çocuk ne zaman doktora görünmeli?
Yatak ıslatma problemi olan çocuk için aşağıdaki durumlar söz konusu ise hekime başvurulmalıdır.
- Çocuğunuz 6 yaşında ve hâlâ yatağını ıslatıyorsa,
- Yatak ıslatmayan çocuğunuz aniden yatağını ıslatmaya başladıysa
- Yatak ıslatmaya ağrılı idrara çıkma, susuzluk, pembe veya kırmızı idrar, sert kaka (kabızlık) veya horlama eşlik ediyorsa.
- Ayak bileklerinde şişme varsa
Yatağını ıslatan çocuğa nasıl davranılmalı?
Yatak ıslatma genellikle kendi kendine en geç 5-6 yaş civarında geçer. Çocuğunuz için utanç verici ve rahatsız edici bir durumdur. Bu sebeple ona destek olmanız gerekir. Gece yatağını ıslatan çocuğa bağırmak, çeşitli cezalar vermek, hele ki canını yakmak azla kabul edilemez. Bu gibi tepkiler sorunu çözmek yerine daha da arttırır. “Koca çocuk oldun altına mı işedin” gibi utandırıcı cümleler kurulmamalıdır. Toplum içinde bu konudan söz edilmemeli, çocuk rencide edilmemelidir. Kardeşi veya arkadaşı örnek gösterilmemelidir.
- Sabırlı ve sakin olun
- Çocuğunuzun gündüz saatlerinde daha fazla sıvı içmesini geceleri daha az içmesini sağlayın.
- Yatarken içirilen süt, su gibi sıvıları hemen yatmadan önce değil 1-2 saat önce içirin.
- Gün boyu kafein içeren içecek ve yiyeceklerden kaçının (kola, çikolata, kahve, çay, yeşil çay vb)
- Çocuğunuza yatmadan önce son bir kez tuvalete götürün.
- Kuru geçirilen gecelerde çocuğunuzu motive edecek küçük kitap gibi hediyeler ile onu motive edin.
- Çocuğunuzun yatak çarşaflarını değiştirirken söylenmeyin. Pozitif olun bir yandan çocuğunuzu da bu durumun geçici olduğu konusunda rahatlatın.
- Unutmayın bu uzun bir süreç olabilir. Çocuğunuzun size ihtiyacı var.
Gece yatak ıslatma tedavisi nasıldır?
Eğer altta yatan başka bir hastalığın sonucu yatak ıslatma yaşanmıyorsa tedavide öncelikle davranışçı yöntemler kullanılır. İlaç genellikle ikincil seçenektir. Bezi bırakmış çocuğu bezlemek tuvalet eğitimini geciktirdiğinden yatağa koruyucu sermek en doğrusudur. Sorun fizyolojik ise çocuk doktoru veya ilgili branş hekimi, psikolojik ise çocuk psikiyatristi tedaviyi düzenler. Öncelikle ödül verme, yatmadan önce çişe götürme, gün içinde ilgili kaslara egzersiz yaptırma gibi yöntemler kullanılır. Eğer altta yatan başka bir hastalık var ise o yönde uygun ilaç tedavisi gerçekleştirilir. Meselâ, idrar yolu enfeksiyonu yaşayan çocuğun enfeksiyonu tedavi edilir. Daha sonra tekrar altını ıslatıp ıslatmayacağı takip edilir.
