1 – 6 yaş çocuk beslenmesi, çocuğun gelişim döneminde olması ve geri kalan hayatındaki sağlıklı yaşam temellerinin atılıyor olması nedeniyle yetişkinlerden biraz farklıdır. Çocuk beslenmesi bu farklılıklar göz önüne alınarak tasarlanmalıdır. Çocuk beslenmesinde amaç çocuğu fazla miktarda yedirmek değil, yeteri kadar tüm gereksinim duyduğu gıdalar ile beslemek olmalıdır.
Çocukluk döneminde sağlıklı beslenme alışkanlı edindirmenin üzerinde ısrarla durulmasının nedeni, çocuğun bu alışkanlığı erişkin olduğu dönemde de devam ettiriyor olmasıdır.
1 – 6 yaş çocuk beslenmesi nasıl olmalı?
Bir yaşa kadar olan dönem süt çocukluğudur. Bu dönemde büyüme çok hızlıdır. Ancak 1 yaştan sonra büyüme süt çocukluğuna göre yavaşlar. Büyümenin yavaşlaması çocukların iştahının azalmasına sebep olur. Ailelerin “çocuğum yemiyor” paniği de en çok bu dönemde gözlemlenir. Oysa çocuk gelişimine göre yeme alışkanlığını kendi ayarlamıştır. Bu dönemde çocuğun kendini daha rahat ifade etmeye başlaması, yürüme ile birlikte hareketliliğin artması yeme düzeninde farklılıklara sebep olur.
Okul öncesi çocuk beslenme özellikleri
Bir yaşını doldurmuş çocuklar sofrada, mama sandalyesi masaya yaklaştırılarak aile ile birlikte yemek yemelidir. Kronik bir hastalığı, özel bir durumu olmayan tüm sağlıklı çocuklar 2 yaştan sonra aile sofrada ne yiyorsa aynı yemeği yiyebilir. Sadece onun çiğnemesine, ağzına uygun olarak yemeği küçük parçalara ayırmak, yutma fonksiyonu tam gelişmediği için çocuğun yanında olmak ve yerken acele ettirmemek gerekir. Taneli, çiğnemesi zor gıdalar biraz ezilerek, parçalanarak kontrollü verilmelidir. Eğer çocuğun ağızdan başlayarak sindirim sistemi ile ilgili bir rahatsızlığı yok ise 1 yaşını geçmiş çocuklara artık püre ağırlıklı beslememek gerekir. Eğer çiğneme hareketini kullanmaz ise ağız yüz kasları da yeterince güçlenemeyeceğinden ağız ve çene deformasyonları görülebilir. Bu ayrıca çocuğun konuşmasını ve çıkmakta olan dişlerin dizilim şeklini de etkiler.
Bu dönemde hareketlenmiş, isteklerini anlatabilen çocuklar farklı yeme davranışları gösterirler. Çocuklar yemek seçmeye, seçtikleri gıdalar haricinde yemek istememeye başlayabilir, tatlı ve kolay yenilebilen gıdalara eğilim gösterebilirler. Öğünleri sadece süt içerek geçiştirmek isteyebilirler. Yine bu dönemde sebze ve meyve yemek istemeyebilirler. Bu tercihleri aslında geçicidir. Bugün çok beğenerek yedikleri bir yemeği 3 ay sonra asla yemem diyerek geri çevirebilirler. Önemli olan çocukla inatlaşmadan ve yemek saatlerini kâbusa çevirmeden düzenli yemek rutinine devam etmektir. Çocuklara fazla alternatif sunmaktan kaçınmak ve kararlı ama sert olmayan tutumlarla sofra adabını ve yemek rutinini korumak önemlidir. Tabii en önemlisi ailenin yetişkin bireylerinin de yemek seçmiyor ve yemek rutinine özen gösteriyor olmasıdır.
Dengeli ve sağlıklı beslenen çocuğun ilave gıda takviyesine ihtiyacı yoktur
Gıdalar genel olarak 5 ana grupta toplanır.
1-Et, tavuk, balık, hindi, yumurta vbg. hayvansal gıdalar.
2-Süt ve süt ürünleri
3-Tahıllar
4-Meyve ve sebzeler
5-Yağ ve şeker
1 – 6 yaş çocuk beslenmesi dengeli olmalı, öğünler geçiştirirlmemelidir. Dengeli beslenen bir çocuk gün içinde tüm gıdalardan almalıdır. Yağ ve şeker ayrıca verilmez. Bunlar yemek hazırlanırken içine katılmıştır. Yemeklerin mümkün ise naturel sızma zeytinyağı kullanarak yapılması önemlidir. Zeytinyağ yemek piştikten sonra ilave edilebiliyorsa en güzeli budur. Zeytinyağ kullanılamayacak yemeklerde (lezzet açısından) tereyağ kullanılabilir.
Yemekleri hazırlarken uzun süreler pişirmemeye, yemeği kavurmamaya, soğan vbg. sebzeleri kavurup karamelize etmemeye (yakmamaya) özen gösterilmeli.
Taze, mevsiminde meyve, sebze yenilmeli.
Tarım ilaçlarına karşı sebze ve meyveler olabildiğince iyi yıkanmalı.
Bilinmeyen yerlerden doğal, gezen vs. sözlerine itimat ederek et, tavuk, yumurta,süt alınmamalı.
Çocuk yemeklerine 1 yaşına kadar tuz ilave edilmez.
Çocuk 1 yaşından sonra kısmen, 2 yaşından sonra genel olarak yetişkinler ile aynı yemekleri, aynı görünümde yer. Çocuklar için ayrı, süslü yemekler yapmaya gerek yoktur. Ama aile genel olarak yağlı, bol tuzlu, tatlı, hamur işi ağırlıklı vb. sağlıksız besleniyor ise bu durumda çocuğa bu şekilde yemek yedirmemek gerekir. Bu şartlarda aile ya kendi beslenmesini düzeltmeli yahut çocuğa daha az yağlı, tuzlu, tatlı yemekler sunmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuklar küçük yetişkinler değildir özellikle 1 – 6 yaş çocuk beslenmesi konusunda titiz olunması çocuğun gelecekteki sağlığını da etkileyeceğinden özen gerektirir.
